T'eşü Mehmet Yasin Çelikkıran Türkiye Çerkesleri içinde birçok ilke imza atmış değerli bir aydın ve yurtsever olarak tarihimize ve anılarımızda daima yerini alacaktır.
O Türkiye'de 60'ından sonra anadiliyle okuma yazma öğrenmiş ilk Adıge'dir. Adıge alfabesini ilk söktüğü Anayurt Kafkasya'da basılmış Adıgece kitapları heceleye heceleye de olsa okumaya başladığı günlerdeki sevinç ve mutluluğunu herkes gözlerindeki pırıltılardan okuyabilirdi. İlkokulda okumayı söken ve göğsüne kırmızı kurdele takılan çocuklar gibiydi.
İnsan düşünmeden edemiyor; 20-30 yıl sonra bugün içinde bulunduğumuz nisbî ve fiili özgürlük ortamında bile kendi anadilinde okuma yazmayı başararak bu hazzı tadabilmiş kaç kişi vardır acaba?
Türkiye'de ve dünyada ilk Adıgece-Türkçe ve Türkçe-Adıgece sözlükleri hazırlayıp yayımlayan odur. Çok yakınında hatta önemli ölçüde içinde bulunduğum bu sözlük çalışmalarına ilişkin ortak anılarımızdan rahmetli kendi yaşamında (en azından yazılı olarak) söz etmedi. Ben de hem ona saygı duyarak hem de daha çok uzatmamak için bu konuya ilişkin ayrıntılara girmiyorum.
Türkiye'de "Çerkes atasözleri ve deyimleri" kitabını ilk düşünüp hazırlayan ve yayımlatan yine odur. Hiç değilse yazım tekniği ve kullanılacak Latin kökenli Adıge alfabesi bakımından benim de bir nebze katkıda bulunduğum bu kitabı bir yayın sözleşmesi imzalayarak profesyonelce yayımlattığı zaman kendisini kutladığımda "Şimdi sıra Çerkes masallarında" demişti.
Evet "Çerkes Masalları"nı Türkçe'ye çevirip yayımlamanın gerekliliğini ilk gören de O olmuştur... Ne yazık ki ömrü vefa etmemiş ve bu kitabı yayımlayamadan yaşama veda etmek zorunda kalmıştır. İlk kez O'nun düşünüp gündeme getirdiği Çerkes Masalları O'nun ölümünden sonra başkaları tarafından yayımlanmıştır.
(Bu masallar) esas olarak Rusya Federasyonu içinde yer alan Adıgey Cumhuriyeti'ndeki Sosyal Bilimler Araştırma Enstitüsü tarafından derlenen değerli araştırmacı ve bilim adamı Xhut Şamseddin öncülüğünde düzenlenip 1990 yılında Maykop'ta yayımlanan Adıge Pşısexer / Adıge Masalları adlı kitaptan yapılmış bir seçkidir. Kitap; 232 sayfalık orijinalindeki 150 masal ve halk söylencesinden rahmetli T'eşü Yasin tarafından bizzat seçilip Türkçe'ye çevrilmiş 37 masal ve söylenceyi içermektedir.
Benim yaptığım şey; yalnızca bunları bir kez daha orijinalleriyle karşılaştırarak kontrol etmek bazı ufak-tefek düzeltmelerle Türkçe masal diline uyarlamak orijinaline uygun bir sıralama ve düzenleme ile yayına hazırlamak olmuştur.
Bu arada bitirirken bu çalışmanın orijinal bütününe ilişkin kısa bir bilgiyi de paylaşmak isterim. Bir süre benim de araştırmacı olarak görev almış olmaktan onur duyduğum Adıgey Cumhuriyeti Sosyal Bilimler Araştırma Enstitüsü oldukça mütevazı görünümüne karşın Adıge Dili edebiyatı tarihi ve kültürü konularında gerçekten çok önemli çalışmalar yürütmektedir. Adıge sözlü kültür ürünlerini derleme çalışmaları bunlardan yalnızca biridir.
Uzun zamandır yürütülen Adıge sözlü kültür ürünleri derleme çalışmaları önemli ölçüde tamamlanmıştır. Bugüne kadar yapılmış olan derlemelerin Adıge Söylenceleri Külliyatı denilebilecek bir hacimde 12 cilt halinde yayımlanması düşünülmektedir. Bir bölümünün Türkçeleri'ni bu kitapta sunduğumuz masal ve söylencelerin kaynağı olan Adıga Pşısexer kitabı da bu çalışmanın ilk cildi sayılabilir...