Kur'an-ı Kerim'de kıssası Zülkarneyn'in (a.s.) kimliği hakkında tarih boyunca çeşitli görüşler ortaya atılmıştır. Klasik dönemde bazı müfessir ve tarihçiler Zülkarneyn'i Makedonya kralı İskender ile özdeşleştirmiş bazı İslam bilginleri de yanlışlığını farkedip bu görüşü eleştirmiştir.
Günümüz de Zülkarneyn kıssası ilginç yorum ve tartışmalara konu olmayı sürdürmektedir. Ebu'l-kelâm Âzâd'ın Zülkarneyn Kimdir? adlı eseri ise meseleye dünya ve dinler tarihi açısından yaklaşmakta ve Zülkarneyn'in dinî ve tarihî kimliği hakkında kayda değer bir teori ortaya koymaktadır.
Bu teoriye göre Zülkarneyn M.Ö. Altıncı yüzyılda yaşamış ve modern tarihçilerin ayrıntılarıyla tespit ettiği bir dünya devletinin hükümdarıdır. Kitap bu hükümdarın dünya tarihi içinde oynadığı dinî ve siyasî rolü ortaya koymaktadır.