Zihayat cisimlerin zerratı içinde çekirdek ve tohumdaki gibi bir kısım zerreler öyle manevi bir nura bir letafete bir meziyete mazhar oluyorlar ki; sair zerrelere ve o koca ağaca bir ruh bir sultan hükmüne geçer.

İnsandaki enaniyetin hikmetini ve zerrelerdeki devamlı değişmelerin tılsımını keşfediyor. Zerrelerin harekâtını o derece hikmetli ve muntazam gösteriyor ki; o umum zerreler Sultan-ı Ezelî'nin muhteşem ve muazzam bir ordusu ve muti ve musahhar memurları olduğunu kat'i delillerle isbat eder.

Bu risale akılları hayrette bırakan ve feylesofları sersemleştiren "Kainat tılsımı"nın üç muammasından ikinci muammasını halletmiştir.