Troçki 'nin marksizmin gelişmesine yaptığı başlıca katkılardan biri de Sovyet toplumunun ve Sovyet devletinin toplumsal yapısını ve de bunların temel çelişkileri ile dinamiğini hasas bir şekilde tahlil etmesiydi. Bu tahlil birtakım diğer faktörlerle birlikte Sovyet bürokrasisini ne "eski" (kapitalist) ne de "yeni" bir hakim sınıf olarak değil katılaşmış bir toplumsal tabaka ya da kast olarak ele alan derin ve hasas bir başka tahlille bütünleşiyordu. Ernest Mandel

Sovyet bürokrasisinin doğasına yönelik açıklamasının her noktasında Troçki bunu Marx Engels ya da Lenin'den miras aldığı kendilerine karşılık gelen sınıf iktidarları ve siyasal rejimlerle birlikte birbirini izleyen üretim tarzları ile bunlar arasındaki geçişlerin mantığı içine yerleştirir...Stalinizmin ortaya çıkışı ve pekişmesini çağa damgasını vuran bir tarihsel zaman içinde düşünebildiğinden dolayı şipşak gazeteciliğin açıklamalarından kaçınabilmiş ve birçok çağdaşını şaşkınlığa düşürerek tarihsel materyalizmin içinde izi bulunmayan yeni sınıfların veya üretim tarzlarının çerçevesini çizebilmiştir. Perry Anderson