Türkiye'nin yakın siyasal geçmişinde üç buçuk ay gibi kısa bir süre yaşamış ama etkilerini uzun yıllar sürdürmüş Serbest Cumhuriyet Fırkası için birbirini tamamlayan değişik açılardan şöyle bir 'sonuç'a varmak gerekiyor.
Her şeyden önce söylenmeli ki 'fesih beyannamesi'nde belirtildiği üzere Gazi Mustafa Kemal'in 'ısrar teşvik (fırka için kuruluş sırasında gerekli olan parayı Mustafa Kemal kendi cebinden yardım olarak vermiş Fethi Bey'e de seçim çalışmaları için bir otomobil armağan etmiş olduğu bilinmektedir) ve tasvibi' ile kurulan Serbest Cumhuriyet Fırkası varlığını sürdürebilmiş olsaydı bugün 'Atatürk devrimi'nden biri ve belki de en önemlisi olarak anılacaktı (Çünkü bu fırkanın yaşamasıyla Türkiye'de 'demokrasi'ye geçiş gerçekleşmiş olacaktı). Ne var ki Serbest Cumhuriyet Fırkası yaşayamadı yaşatılmadı yaşatılamadı. Bu nedenle de Serbest Cumhuriyet Fırkası başarısız bir 'Atatürk devrimi' olarak tarihe geçmiş bulunuyor. Atatürk'ün başaramadığı tek devrim!..

Nurer Uğurlu