Bu eser büyük din alimi Erzurumlu mustafa DARİR (GÖZSÜZ) tarafından altı asır önce Mısır'ın Türk sultanlarına anlattığı kitab-ı Siyer-i nebi dir ki Resulullah (S.A.V.) Efendimizin nesebi doğumu ve Nübüvvet Nurunun yaratılışı ile peygamberliğinden vefatına kadar mucizevi hayatının en mükemmel ve Halkımıza göre en Beliğ şekilde nakledilmiştir.
Peygamber Efendimizin Hayatı kitabımızın kaynağı zamanımızdan 612 Hicri yıl önce yazılmış bir eserdir. Kitab-ı Siyer-i Nebi adını• alan bu eserde Peygamber Efendimizin bütün hayatı gazveleri kendisinden önce gelmiş geçmiş bütün peygamberler büyük babaları atalan .anlatılmış ve tanıtılmıştır. Erzurumlu Mustafa Darir adındaki. gözsüz bir din bilgininin naklettiği bu" eser Türk halk diliyle Mısır hükümdarlarına nakledilmiştir. Sonra Osmanlı padişahları ve İslam "halifeleri de kendi oğullarına bu kitabı istek ve-dilekle okutmuşlardır. Eserin zemzem akışlı bir üslubu vardır.
Babasının adı Yusuf dedesinin adı ömer olan Erzurumlu Mustafa Darir soyadını tam altı yüz sene önce öz Türkçe (Gözsüz) olarak kullanmıştır. Mustafa Gözsüz anlattıklarını mahir bir kuyumcu gibi manzum ve mensur sözlerle o kadar güzel işlemiştir ki insan kitabını elinden şiirlerini dilinden bırakamaz. Meşhur Mevlüd şairi de meşhur Mevliduni yazarken Mustafa Gözsüz (Darir)'den müteessir olmuş ilham olmuştur.
Osmanlı hükümdarları Mısır hükümdarlarına anlatılan Peygamber Efendimizin Hayatı eserini derhal Hazine-i Hümayunlarına almışlardır. Üstelik resimlendirerek te en güzel tezhip ve yazılarla süslemek suretiyle şehzadelerine.Peygamber Efendimizin Hayatını okutmuşlardır.
. "
Çünkü Üçüncü Sultan Murad ilme çok önem veren bir hükümdardı. Babası İkinci Selim" gibi seferlere gitmezdi. İki tane Türkçe 1 tane Arapça Farsça Divanı vardı. Tasavvuf üzerinde derin bilgileri olduğunu ispat eden bir risalesi bulunmaktadır. Kendisi büyük bir bilgindi. Bu cihetten dedesi Yavuz Sultan Selim Mısır'ı fethedip Halife olunca Mısır'dan birçok kitaplar da. İstanbul'a getirilmişti. İşte Mısır Türk Sultanlarına öz Türkçe anlatılan İslam alimi Mustafa Gözsüz (Darir) in bu güzel eserini hemen nefis bir tarzda yazdırmış ve hatta birçok sabite'de Resulullah'ın yüzü bey'az bir tülle şeffaflandırılarak gazvelerde Ashabı ile birlikte resminin yapılmasına -bir halife olarak izin vermiştir.
Eserin içinde 814 minyatür tasvir konulmuştur. Bu eser 349 cüzden ibaret olup her minyatür için nakışçılara 313 akçe ödenmiştir. 6 ciltlik bu tek kitap bütün masraflariyle o zamanlar 284.930 akçeye mal olmuştur. O devre göre pek büyük bir para sayıldığı için olacakaltı ciltlik bu eser Hazine-i Hümayun'a mal edilmiştir. Kitap 1003 Hicri yılında yani bundan 376 yıl önce 'Topkapı Sarayında yazılıp tezhip edilerek işi sona erdirilmiştir. Minyatürlerin renkli sahifeleri bir alaimüssema gibi rengarenktir. Fakat Topkapı Müzesinin bu altı ciltlik eserinin 3 cildi oradan Mütareke Yıllarında çalınmıştır. 2 - 3 ve beşinci citleri ayrı ayrı :
1 - Doğu Almanya'da Dresden şehri kütüphanesinde.
2 - İngiltere'de Dublin şehir kitaplığında
3 - Amerika Milli Kütüphanesinde olduğu araştırmalarımızla meydana çıkmıştır. Her bir cilt birkaç milyon lira değerindedir.
Yetmiş altıncı Halife ve XI'inci Osmanlı padişahı olan 1. Murad adına hazırlanan bu 6 ciltlik kitap oğlu Eğri fatihi Üçüncü Sultan Mehmed'e okutturulmuştur. Ne yazık ki bu 6 ciltlik eser zamanımıza yalnız 12 ve 6'ncı ciltleriyle intikal etmiştir. 3 4 ve 5'inci ciltlerinin Mısır kütüphanelerinden birinde kaldığı rivayet edilmekte.. Her cildin bugünkü fiyatı 30.000 sarı altın değerinde olduğu söylenmektedir. Yani bugünkü. parayla dört buçuk milyon liradır. Bu suretle kaybolan üç ciltteki minyatür kaybı da 465 adettir.
Nebi'nin Siyerini anlatan Mustafa Gözsüz amadır. Gözü olup ama değil gerçekten gözü olmadığından görmez. İlminin' genişliği onun gözlerini sonradan kaybettiği kanatini vermektedir. Kitabını başlıca iki Arapça ana kaynaktan aldığını söylemektedir.
Mustafa Gözsüz eserini ilk defa Mısır'a vardığı 779 Hicri ve 1377 /78 Miladi senesinde Mısır'ın Türk Sultanı El Mansur Alaeddin Ali'nin emri ile tercümeye başlamış Hicri 790 Miladi 1388 yılında Mısır Sultanlarından El Salih Salahaddin Hacı Sani'nin İkinci Sultanlığı zamanında bitirmiştir.
Mustafa Gözsüz kitabını neden Türkçe olarak Mısır sultanlarına anlatmıştır? '
Çünkü Mısır'da son halifelerin bulunduğu zamanda hüküm süren sultanların Türklerden olması dolayısiyladir. Bu Türkler Cengiz orduları önünden kaçarak Irak ve Suriye'ye yerleşmişler sonra Mısır'a geçerek asker olmuşlar Mısır Sultanları da bunlardan ordular teşkil etmişlerdir. Bu hükümdarlardan Eyyübi sultanlarından Melik Salih Kıpçak Türklerinin esarete düşmüşlerinden bir çoklarını satın almış ve Memlük Kölemen adiyle bir hassa ordusu kurmuştur. 1250 Miladi yılında bu orduda bulunan Aybey bir hükumet darbesi yapmış ve sultanlığını ilan ederek Mısır'da yeni bir Türk hükümdarlığı ilan etmişti. Ondan birçok sultanlar. gelmiş ve Mısır'ın onarılmasına ve kültürünün zenginleşmesine büy'ük hizmetler etmişlerdir. Mısır'da bulunan Sultan Kalavun Sultan Baybars Sultan Hasan camileri hALi Mısır'ın en kıymetli mimarlık eserlerinden sayılır. Sultan Kalavun Moğallar'a ve Haçlılar'a karşı büyük zaferler kazanmıştır. Kahire'de birçok hayır müesseseleri vardır.
Ömeril Mevlevi oğlu Yusuf oğlu Mustafa Darir bu eserinin tercüme ve Mısır Sultanlanna anlatılma sebebini şu suretle açıklamaktadır :
"Resul Sallallahu Aleyhi ve Sellem'in Hicretinden yedi yüz yetmiş dokuz yıl geçmişti. Bu Darir-i pürtaksir'e Mısır'a sefer lazım geldi. Dileği bu idi ki Mısır padişahma varsın gitsin. Ama bu devlet ona nereden müyesser olacak Melikler hizmetine nasıl layik olacaktı? Bu tarihten 2 yıl önce henüz yedi yüz yetmiş yedi yılında Sultanlar Sultanı Şaban şehit edilmişti. Şaban'ın oğlu Alaeddin Ali'yi Atasının yerine padişah diktiler. Lakin o kavm yine fitne tohumu ekti Ben fakir ve hakİr o saadetli padişahın sohbetine söz söylemek için yol buldu. Şirin lafızlar ve zengin kelimeler bereketiyle ona yaklaşmak hasıl oldu. Çünkü gözsüz olan ama bulunan kişinin her ne kadar görüş kuvveti yoksa da hafızasının kuvveti çoktur. Sözler gönlünde toplanır ve hafıza kuvveti söz toplamakta güçlü olur. Dariri söz söylediği vakitte latif renkli ve gönül yakıcı ve şirin söylerdi Cümle halk onun gönül alan kelimelerini dinlemeğe gönül çekederdi. Ben Dariri beş yıl padişahın huzurunda her gece meclis eyledim. Padişahların tarihini o padişaha anlattım. O da bir gün bana - Ey Gözsüz gel bize bir Siyre sÖyle ki onda hem siyret hem suret bulunsun! dedi.
Padişahtan bu suretle işaret gelince Ebul Muhsin Bekri'nin kitabının tercümesine başladım. Çok zahmet çektim. Ondan sonra Allah Teala'nın inayetiyle ve Resul Sallallahü Aleyhi ve Sellem'in nuru hidayetiyle ben Dariri'nin kalbine tevfik ve meded erişti. Müslümanlar padişahının huzuruna Hazret-i Resul'ün ibret dolu siyerini Arapça okuyup Türk dilince anlattım .••  784 Hicri yılında Mısır tahtına Sultan Berkok geçti. Dariri Hazret-i Muhammed'in hayatını ona anlatmıştır. Nihayet Ali Salih Salahaddin Hacı Sani'nin ikinci sultanlığında bitirmiştir ..
Topkapı'daki müzeyyen kitaptaki minyatürlerde birçok peygamberin Hazret'-i Muhammed'in dedelerinin Ashabımın gazalarının resimleri vardır. Yalnız minyatür ressamları peygamber efendimizin mübarek çehrelerini göstermemişler ve yüzlerini beYaZ boya ile kapamışlardır. .
İşte biz bu ilk cüzden itibaren şimdiye kadar halk için yazılan siyer kitaplarının en güzelini en gönül çekicisini sevgili mü'min kardeşlerimize sunmakla kudSi bir vazifemizi yerine getirdiğimizi ümit ediyoruz. .
İstanbul kütüphanelerinde Mustafa Gözsüz'ün kitabının çeşitli fakat resimsiz yazma nüshaları vardır. Bu kitapların ciltleri. Fatih Süleymaniye Ali Emiri Hacı Mahmut Efendi Çelebi Abdullah Efendi Selim Ağa. Nuru osmaniye kitaplıklarında bulunmaktadır. Bu büyük eseri bugünkü dille yazarken onu dindaşlarımıza hediye etmekle en büyük sevinci duymaktayız. Güçlüklerimizde yüce ALLAH'dan yardım dileriz.
Mehmet FARUK GÜRTUNCA