Tarih bilinci (siyasi askeri tarihin yanında mesela edebiyat tarihi veya felsefe tarihi gibi) başka disipilinlerin tarihiyle de kazandırılabilir; ama daha insani ve daha nesnel bir tarih bilinci verebilmenin en kestirme yolu insanlararası bir etkinliğin tarihinden yararlanmaktadır; çünkü böyle bir etkinlik bir insanın veya ister küçük olsun isterse büyük olsun bir insanlar topluluğunun değil bütün insanlığın hikayesini anlatmaktadır. İnsanlığın önemli sırları bilim tarihinde gizlidir.