Metafizik İbn Sînâ'nın bilim ve felsefe siteminin bir anlamda kubbesini ören temel eserlerinden birisidir. Asırlar boyunca bilim ve felsefenin kurucu metinlerinden olarak etkinliğini muhafaza etmiş olan bu eser on makaleden oluşmaktadır. Filozof İlk beş makalede öncelikli olarak metafiziğin ilimler sınıflamasındaki yerini konusunu ilkelerini ve meselelerini ele almakta ve mutlak varlığa taalluku bakımından cevher-araz kuvve-fiil ayrımlarına dayalı eklentilerin açıklamasını yapmaktadır. Daha sonra tümellik-tikellik bağlamında tanım teorisinin varlığa dayalı temellerini irdelemektedir. İkinci beş makalede ise öncelikle nedensellik teorisi ekseninde metafiziğin ilkelerini ve varlık hiyerarşisi içinde varlığa gelişin seyri serimlenmektedir.

Varlığın kaynağı ve yegane ilkesi olan Vacip Teâlâ'nın evreni yaratması nizam vermesi ve bütün diğer mevcutlarla ilişkisi anlatıldıktan sonra mebde ve mead peygamberliğin ispatı ve nihayet toplumsal ve bireysel ahlak alanına ilişkin teoriler ortaya konulmaktadır.