Hasan Bey-zâde Ahmed Paşa 17. asrın ilk yarısında yaşamış bir Osmanlı devlet adamıdır. Medrese tahsili görmüş Rumeli ve Anadolu'da çeşitli hizmetlerde bulunmuştur. Onun yaşadığı dönem Osmanlı Devleti'nin klasik yapısında birtakım arızaların belirmeye başladığı yıllardır. Bu nedenle dönemin aydınları sultanları ve idarecileri ikaz edici mahiyette siyasetnâme eserleri kaleme almışlardır.
Hasan Bey-zâde'nin Usûli'l-hikem fî Nizâmi'l-âlem adını verdiği kısa eseri de bu amaçla derlenmiştir. Sultan II. Osman dönemi devlet adamlarından Sadrazam Çelebi (Güzelce) Ali Paşa'ya takdim edilen eser Doğu-İslâm siyasetnâme türünün karakteristik özelliklerini taşır.
Yöneticilerin adaletten sapmamaları âlimlere ve bilginlere saygı göstermeleri cömert olmaları müşavereyi ihmal etmemeleri savaşlarda tedbiri elden bırakmamaları askerlerin doğruluk ve dürüstlükten ayrılmaması gibi zaman ve mekân ötesi evrensel insanlık kaideleri bu eserde özlü biçimde toplanmıştır. Bu yönüyle Usûli'l-hikem geçmişten günümüze  devlet idaresinde bulunan herkes için kılavuz olma özelliğini koruyan bir eser.