Akın Art ile H. Ali Sözen'in Almancadan çevirdiği çeviri editörlüğünü Melih Levi'nin yaptığı Anlaşılamam Bu Dünyada Asla ile Paul Klee'nin şiirleri Türkiyeli okurla ilk kez buluşuyor.
Aylin Antmen ile Kenan Yücel'in birlikte yayıma hazırladığı kitapta Antonin Artaud'nun Klee'yi anlatan yazısı Melih Levi'nin önsözü Akın Art ile H. Ali Sözen'in çeviri sürecini anlattıkları bir yazı ile Felix Klee'nin sonsözü de yer alıyor. Şiirlere Klee'nin resimleri eşlik ediyor.
Resimleriyle şiiri etkileyen ülkemizde özellikle İkinci Yeni şairlerinin açık ya da örtülü göndermelerde bulunduğu Paul Klee'nin şiirleri şiirsel tadının yanı sıra bir entelektüelin düşünsel serüvenini bizlere göstermesi açısından da keyifli. Şiirlerde zaman zaman bilim alanındaki gelişmelere ve farklı sanat dallarına yapılan göndermelere rastlıyoruz. Ancak en çok dikkat çeken sorunsallar ontoloji ve teoloji alanına ait. Şiirlerde tanrı ve 'tanrılık' konusunda pek çok provokatif önermeye rastlamak mümkün.
Şimdi "Sanat görünür olanı yansıtmaz sanat görünür kılar." diyen Klee'nin şiirleriyle tanışma vakti!
"Bu şiirler Wittgenstein'ın sonradan keşfettiği dilin tasvir etme değil yapma hayata geçirme potansiyelini vurguluyor. Her tasvir aynı zamanda bir değer biçme eylemini her isimlendirme ve konumlandırma yalnızca görüleni değil görülebilir olanı göze çarpmaya hazır olanı ve içinde bulunduğu ilişkiler yordamıyla görünürlük kazananı ortaya koyuyor.
Şair kim dünyada ne görüyor dünyayı nasıl algılıyor gibi sorulardan uzaklaşıp dünya hangi şartlar altında görünür bir hâl alıyor ve görünürlük algıda ne tür duyarlılıklar yaratıyor gibi sorulara yönelmek Klee'nin şiirlerini daha iyi anlamamıza olanak sağlayacaktır." (Melih Levi kitaptaki Önsöz'den)
"PAUL KLEE'de
dünyanın nesneleri
düzene kavuşur
görülüyor ki o sadece
onların yazdırdıklarını kâğıda geçiyor.
Düzenlenişini imgelerin
formların
buradan çizilecek sonuçlarla
sabitlenmesi ve dengelenmesi düşüncelerin
tümevarımı tümdengelimi görüntülerin
ve düzenlenişi görüntülerin
saklı hissi arayışı
akıldaki imgelerin aydınlanışı
bunun gibi şeyler bence sanatıdır onun." (Antonin Artaud)
Kitaptan:
İki dağ var
üstlerinde gökyüzü parlak ve berrak
hayvanların dağı ve
tanrıların dağı.
Ama aralarında uzanan
sisli vadisi var insanın.