Konuşucunun kullandığı her cümle ruh hâlini yansıtır. Cümleler metin bağlamında incelendiği zaman bağlamın kapsam sınırlarında ne kadar çok anlam çeşitliliğinin olduğu görülür. Emir denilince akla ilk olarak statü bakımından üstün kişilerin kimi zaman oldukça sert kimi zaman da sezgisel olarak sertliği hissedilen bir buyurma biçimi akla gelmektedir.
Peki emir eklerinin anlam sınırlarında sadece buyurma mı vardır? Bu düşünceden yola çıkarak yapılan Türkçede Emir Kipinin İşlevleri başlıklı çalışmada metin bağlamından kopmayarak emir eklerinin anlam sınırlarının çizilmesi amaçlanmıştır. Bu amaç doğrultusunda ilk olarak Eski Türkçeden günümüze kadarki dönemden seçilen metinlerde emir eklerinin geçtiği cümleler tespit edilmiş ve eklerin ifade ettiği anlam sınırları belirlenmiştir. Anlam sınırları bir tasnife tâbi tutularak değerlendirilmiştir. Tarihî lehçeler ve Türkiye Türkçesine ait taranan metinlerde emir eklerinin yetmiş bir işlevi tespit edilmiştir. Eklerin hangi dönemde nasıl bir işleve sahip oldukları ve hangi işlevlerin hangi ekte yoğunlaştığı tablolar hâlinde sunulmuştur. İşlevlerin belirlenmesini sağlayan ekler sayısal olarak incelenerek bir grafikte değerlendirilmiştir. |
Taranan metinler neticesinde emir eklerinin sadece emretmediği cümlede emir ekleri bulunduğu hâlde emir dışında aynı anda birden çok anlam ifade ettiği ortaya konulmuştur.