Doğuşuyla birlikte şimşek hızıyla dört bir yana yayılan ve koca bir imparatorluğa dönüşen İslam'ın Avrupa coğrafyasındaki serüveni günümüzde yaşanan birçok gerilimin anlaşılması açısından çok önemli ipuçları vermektedir. Böyle bir çaba kaçınılmaz olarak Doğu ve Batı ipuçları vermektedir. Böyle bir çaba kaçınılmaz olarak Doğu ve Batı arasındaki 2500 yıllık ideolojik ve silahlı çatışmaların tekrar tekrar su yüzüne çıkan karşılıklı yanlış anlamaların tarihini de kucaklar.

İslam'ın günümüz Avrupa'sındaki giderek artan ancak henüz tartışmalı olan rolünün dinler kültürler ve uluslar arasındaki barışa hizmet edecek bir biçimde belirlenmesi bilinçli birtakım çabalar gerektiriyor. Avrupa ve İslam bu yönde atılmış iyi bir adım.