Türkiye'deki milliyetçilik fikrinin öncüsü sayılan Gökalp'in Türkleşmek İslamlaşmak Muasırlaşmak çalışması milliyetçilik fikri ile dini barıştırma çabasının ürünü olarak görülmektedir. Ziya Gökalp bu eserinde Osmanlı Devleti'nin yıkılmasını engellemek için öne sürülen üç büyük fikir akımı hakkında görüşlerini bildirmiştir. Kendisi Türkçülük düşüncesini benimsemiştir.
Türkçülüğün Esasları isimli kitabına Türkleşmek İslamlaşmak Muasırlaşmak kitabı öncü olmuştur. İttihat ve Terakki Cemiyeti döneminin temel eseri "Türkleşmek İslamlaşmak Muasırlaşmak" cumhuriyet döneminin temel eseri ise "Türkçülüğün Esasları" kabul edilir.
Bu kitap Gökalp'in Balkan Savaşları'ndan sonra çeşitli mecralarda yayımladığı düşünce yazılarından oluşmaktadır.