"Ben'in Allah'ta yok olmaya koşması azizleri insanlıkta yok olmaya koşması dâhileri millette yok olmaya koşması kahramanları yaratmıştır" der Peyami Safa.
Deha'nın kökenine inmek hangi koşullar altında var olduğunu tespit etmek dâhinin azizler kahramanlar deliler melekler ve peygamberler yanında ya da karşısında konumunu belirlemek açısından önemli. İzah edilmesi elzem olan başka bir nokta ise sanat ve deha ilişkisi.
Deha nedir?
Dehanın zekâsı yeteneği eşyayla kendince illiyeti nazarı bilmenin acı yemişini yemesi onu farklı kılar. Herkes bilmemenin o yarı uykusunda yatarken dehanın onlardan üstün olan ve kendisine de bahşedilmiş idrakiyle eşyanın tülünü gizli bilimsel kapıları açması onun farklılığıdır. Deha tanrı tarafından kendisine verilen zekâyı yeteneği yükü mutluluğu yine tanrı tarafından kendine verilen duygularla dindirmesini bilir. 
Dâhi kimdir?
Misfist başına buyruk saplantılı asi toplumdan izole bir tip midir? 
"Tanrı'nın feshi" ile doğan boşluğu telafi etmek için icat edilmiş bir figür sıradan insanların avuntusu halk yığınlarının tesellisi midir?
Bir de şu: Dehaya inanmalı mıyız?