Kuyucaklı Yusuf o zamana kadar öykü yazarı olarak bilinen Sabahattin Ali'nin Aydın Cezaevi'nde tutukluyken tanıştığı ve hayatından etkilendiği Yusuf'un yaşadıklarından yola çıkarak kaleme aldığı ilk romanıdır.

Türk edebiyatında toplumsal gerçekçi akımın öncülerinden olan eser bazı eleştirmenler tarafından romanın kahramanı Yusuf'un karakteri esas alınarak romantik olarak tanımlanır.

İlk olarak 1932 yılında Yeni Anadolu Gazetesi'nde bölümler hâlinde yayımlanmaya başladıysa da Sabahattin Ali ile gazete arasında çıkan bir anlaşmazlık neticesinde yarıda kesilerek ilerleyen yıllarda Projektör ve Varlık dergilerinde yeniden çıkmaya başlamış eserin tamamı ise ancak 9 Kasım 1936 ile 21 Ocak 1937 yılları arasında Tan Gazetesi'nde yayımlanabilmiştir. Kitap hâlindeki ilk basımı 1937'de yapılmıştır.
1985 yılında Feyzi Tuna'nın yönetmenliğinde filme uyarlanan eser sınıf çatışması topluma yabancılaşma zengin sınıfın yoksullar üzerinde uyguladığı baskılar gibi toplumsal sorunlar ekseninde akıcı ve sade bir dille yazılmıştır.