Resim sanatına dair incelemelerde doğru sonuçlara ulaşabilmek için; sanat felsefesi sanat kuramı estetik ve tüm sanat bilimlerinin verilerine ihtiyaç olduğu hızla gelişen çağdaş bilimselliğin kaçınılmaz bir sonucudur. Tüm bu verilerin sağlam bir terminoloji ve teknik bilgilerle desteklenmesi zorunluluk arz etmektedir.
Her sanat yapıtı kullanılacak olan malzemelerin belli bir düzende organizasyonuyla oluşmaktadır. Klasik anlayışta; belli bir ölçüde oranda kapalı kompozisyonda tamamlanmış parça bütün uyumu içinde kurgulanmış vs. şekillerde ortaya konan sanat eseri 20. yüzyılda estetik kurallar ve alışılagelen bu değerlere sırt çeviren bambaşka bir yapı kazanmıştır. Tüm bu anlayışlarla etkililiği arttırmak için resme çok farklı malzemeler eklenmiş ve yepyeni teknikler geliştirilmiştir. Bazı durumlarda üslûp ve teknik arasında ayrılamaz bir bağ oluşmuştur. Bu sebeple çalışmada bu tür üslûp ve tekniklere de yer vermek mecburiyeti doğmuştur. Bu çalışmanın en hayati özelliği; kullanılan tekniğin üslûp konu ve anlam estetik veya estetik dışı tutum ile sıkı bir ilişkisi olduğu durumlarda araştırmacıları ve bilim insanlarını düşecekleri zor durumdan kurtaracak bir rehber olmasıdır.
Yurdumuzda resim teknikleri alanındaki sözlük ya da ansiklopedi niteliğindeki yayınlara göz attığımızda sanat kavramları ya da sanat sözlüğü gibi daha genel başlıklar altında ya da sadece yağlı boya sulu boya akrilik boya karakalem gibi temel tekniklerin açıklandığı kaynakların olduğu görülmüştür. Bazı yayınlarda resim teknikleri yeteri kadar açıklanmamış ve tekniklerin her biri bir görselle desteklenmemiştir. Bu durum da o terim hakkında yerli-yabancı kaynaklardan daha derin bir araştırma yapma gerekliliğini doğurmuştur. Sanat terimleri sözlüğü mimari terimler sözlüğü kuyumculuk terimleri sözlüğü gibi çalışmalar mevcutsa da bu çalışma doğrudan resim sanatının tekniklerine ait olması bakımından onlardan ayrılmaktadır. Ayrıca günümüz internet ortamında erişilen bilgiler de yetersiz ve bilgilerin güvenilirliği düşük olabilmektedir. Dolayısıyla bu ansiklopedi en eski resim tekniklerinden günümüz teknolojik gelişmelerin resim sanatına yansıyan uygulamaların tanımlamalarının; ayrıntılı sistematik kapsamlı bilimsel bilgilere dayalı bir şekilde ele alınarak bu boşluğun kapatılması gerekliliğinden kaleme alınmıştır.
Alfabetik olarak hazırlanan bu ansiklopedi sadece resim tekniklerini detaylı bir şekilde tanıtmaya odaklanmıştır. Bir tekniğin tarihsel süreçte nasıl ortaya çıktığı kökenleri ilk ne zaman kullanıldığı geliştiği günümüze ulaştığı güncel kullanımları ve neden kullanıldığı konuları hakkında ayrıntılı olarak bilgi sahibi olunabilecek bir başvuru kaynağıdır. Bu ansiklopedide her bir tekniğin daha iyi açıklanabilmesi ve kavratılabilmesi için teorik bilgi o teknik ile yapılmış yerli ya da yabancı bir sanatçının eserinin görseli ile desteklenmiştir. Tekniklerin yapım aşamaları ve örnek görsellerde kullanım şekilleri açıklanmıştır. İlişkili olan teknikler ve görseller arasında bağ kurulmuş bu da kavramların anlaşılırlığını ve akılda kalıcılığını arttırmıştır. Eğer bir teknik süreç içerisinde değişimler göstermişse ilk ve sonraki uygulamalara dair de görseller eklenmiştir. Ayrıca tekniğin farklı şekillerde uygulamaları varsa onlar da görselleştirilmiştir. Tekniğin öncü(leri) ve etkin bir şekilde kullanan sanatçıları belirtilmiştir. Tüm bunların yanında farklı kültürlerin kendine özgü resim tekniklerine de değinilmiştir.
Yaklaşık on yıllık bir birikimin ürünü olan bu ansiklopedi; öğrencilerin eğitimcilerin bilim adamlarının sanatla ilgili herkesin ve genel okuyucunun resim teknikleri hakkında edinmek istedikleri bilgiye kolayca ulaşabilecekleri bocalamadan okuyup anlayabilecekleri açık ve yalın bir dille yazılmıştır. Sanat tarihi sanatla ilgili tüm disiplinler alanlar ve uygulamalı sanat dersleri için tamamlayıcı bir kaynaktır. Ayrıca bu ansiklopedi resim tekniklerinin sanatsal yaratıcılıktaki rolüne ışık tutmaktadır. Başlangıçtan günümüz çağdaş uygulamalarına kadar şaşılacak boyutta çeşitlenen ve gelişen resim tekniklerinin ilgililere doğru tanım ve anlatımlarla sunulmasının sorumluluğuyla hazırlanan bu kaynağın sadece ülkemizde değil uluslararası düzeyde de yararlı olması en büyük arzumuzdur.
Bu çalışma resim teknikleri alanına ansiklopedik bir kaynak oluşturması bakımından özgün bir katkı yapmaya çalışan ilk denemedir. Zaman içerisinde teknikler sürekli gelişmekte ve değişmektedir. Dolayısıyla bu tip çalışmanın sürekliliği esas olacaktır.
Doç. Dr. Aysun CANÇAT
İstanbul 2023