Bilişsel Metafor kapsamındaki yaklaşımlar zihni bir bilgi işlem aracı olarak görüp; zihinsel süreçlerle bilgisayarın işleyişi arasında paralel kurmaya çalışmışlardır. Bu kuramlar coğrafik metafordaki yaklaşımlar gibi zekanın yapısı ve bireysel farklılıklar üzerinde pek durmamışlardır.
Sistem Metaforu kapsamında değerlendirilebilecek kuramların en önemli özelliği zekaya bütüncül bir bakış açısı getirmeleridir. Yaklaşımlarda zekanın değişik biliş ve diğer sistemlerin karmaşık etkileşimleri açısından ele alınmış farklı metaforları bir araya getirme çabası söz konusu olmuştur.