Tarih ve Siyaset bilimlerinde Soğuk Savaş'ın birincil gerekçesi olarak iki süper güç SSCB ile ABD arasında yaşanan "Avrupa Bunalımı" gösterilmektedir. Oysa bu bunalımın köklerinin Ortadoğu'da aranması gerektiğine dikkatleri çeken Azerbaycanlı tarihçi Cemil Hasanlı uzun yıllar Sovyet arşivlerinin tozlu raflarında korunan belgeleri araştırmacıların tartışmasına açarak Soğuk Savaş'ın İran ve Türkiye kaynaklı olduğuna bizleri inandıran Soğuk Savaş'ın İlk Çatışması: İran Azerbaycanı adlı eseriyle II. Dünya Savaşı'ndan zaferle çıkan müttefiklerin karşılaştıkları ilk çatışmanın perde arkasını gözler önüne sermektedir. Eser Bolşevik Devri'nden sonra içine kapalı olarak yaşayan Sovyetler Birliği'nin II.Dünya Savaşı'nın zafer sarhoşluğu ile dünya arenasında yaptığı ilk gövde gösterisinin nasıl yenilgiyle sonuçlandığının içeriğini anlatmaktadır. Kitapta olayların gerçekleştiği bölgesel bir alan olarak İran Azerbaycanı çalışmaya konu oluştururken bölgedeki etnik sorunların ve gelişmelerin süper güçler için bir amaçtan öte olduğunu ve bunun bedelini bir ulusun nasıl ödediğini anlatmaktadır.
Cemil Hasanlı