"Nilgün karakteri kısaca anlatılacak ve şahsiyeti kolayca belirtilecek kadınlar arasına sokulamaz. Kendisiyle haftalarca bir vapurda seyahat ettim; aylarca bir dam altında kaldım; tam iki sene hasretini çektim; aklım hep onunla meşguldü. Seviştik nişanlandık ayrıldık tekrar karşılaştık. Bütün bu yakınlıklar ve uzaklıklar ayrılıklar ve buluşmalar sonunda Nilgün bir muamma olmakta devam etti."


İlk basımı 1950-52 yıllarında tamamlanan Nilgün; Türk Prensesi Nilgün Mapa Melikesi Nilgün ve Nilgün'ün Sonu adıyla yayımlanan bir üçleme... Refik Halid Karay'ın Türkçenin olanaklarını en güzel bir biçimde kullanarak yazdığı Nilgün; romanın adını aldığı Nilgün baş kişisi çevresinde yedi yıl boyunca inişli çıkışlı ayrılıp kavuşmalı derin bir aşkı Afrika ve Hindistan limanlarının Uzakdoğu adalarının egzotik güzellikleri renkleri ışıkları günbatımı manzaralarıyla çiçeklerinin meyvelerinin kokuları tatlarıyla bir ressam-yazar'ın kaleminden aktarıyor.