Büyük çoğunluğu Rusya Federasyonuna bağlı Dağıstan Özerk Cumhuriyetinde yaşayan Kumuklar Türk dilinin tarihsel Kıpçak (kuzeybatı) kolundan gelen dili (Kumuk til) konuşmaktadırlar. 1918 yılında Kafkasyanın kuzeyindeki bütün halklar arasında anlaşmayı sağlayan birleştirici ortak dil (lingua franca) olarak kabul edilmiş olan bu dil; bugünkü yazı dilinin temelini oluşturan başkent Mahaçkale'nin kuzeyindeki bölgede konuşulan ve yazı dilinin oluşumuna kısmen katkı sağlayan merkezi diyalekt (Boynak) ile Berbent bölgesinde konuşulan güney diyalekti (Haydak) olmak üzere üç diyalektten oluşmaktadır.