19. yüzyıldan bugüne Balkanlar Anadolu ve Ortadoğu topraklarındaki toplumsal ve siyasal dönüşümün kavranabilmesi için Osmanlı nüfusunun büyüklüğü gelişim hızı dini-etnik bileşimi gibi konuların kapsamlı bir biçimde incelenmesi gerekir. Ve bilinenin aksine Osmanlı tarihi nüfus araştırmaları açısından karanlık bir geçmiş değildir. Tımar defterleri kadı sicilleri salnameler ve diğer resmi evrak Osmanlı'nın toplumsal ve demografik yapısı üzerine ciddi veriler sunmaktadır. 1800'lerin başından itibarense sistemli nüfus sayımları yapılmıştır.

19. yüzyıl boyunca ve erken 20. yüzyılda yapılan tüm Osmanlı nüfus araştırmaları üzerine inşa olan kitap Osmanlı toplumunun sadece demografik yapısını analiz eden kuru bir bilimsel eser değil aynı zamanda son dönem Osmanlı'daki kentleşme oranını gelir düzeyini yeni ekonomik birimleri zenginleşen ve güç kaybeden "milletleri" ulusçuluk hareketlerini Prof. Dr. Kemal H. Karpat'ın tuttuğu ışıkla daha iyi anlamayı sağlayan eşsiz bir kaynak.

Sadece tarih araştırmacılarının değil tüm sosyal bilimcilerin elinin altında bulunması gereken eser "Tarih usta bir tarihçinin elinde sadece tarih değildir" dedirtiyor.