"Toplumda özgürlükle aydınlatan düşünme'nin birbirinden ayrılamayacağını biliyoruz (...) ne var ki bu düşünme kavramının somut tarihsel biçimlerden iç içe geçtiği toplumsal kurumlardan daha az olmamak üzere bugün her yerde meydana gelen gerilemenin nüvesini kendinde barındırdığını açık seçik görmüş olduğumuza inanıyoruz. Aydınlanma bu gerileme momenti üzerinde düşünüp taşınmazsa o zaman kendi kaderini tayin eder." Max Horkheimer/ Theodor W. Adorno