Olağanüstü çalışkanlığıyla kırk yıl boyunca hem eserlerini hem de Tanpınar'ın deyimiyle okurlarını üreten Ahmet Mithat'ın Felâtun Bey ile Râkım Efendi adlı romanı hayatı boyunca bağlı kaldığı "halkı eğlendirerek eğitmek" anlayışının bir örneğidir. Türk edebiyatının "hace-i evvel"inin yani başöğretmeninin bu "dersinin" konusu ise içine girilen Batılılaşma sürecinin nasıl algılanması ve yaşanması gerektiğidir. Yokluk içinde büyümüş akıllı işbilir Râkım ile büyük bir sevete konan ve alafranga yaşam tarzını benimsemiş olan Felatun'un eğlenceli hikâyesi yazarın bu soruya verdiği cevabı da içermektedir.