Cumhuriyet öncesi maarif yalnız Diyarbekir'de değil belki bütün şehirlerde incelenmesi gereken bir konudur.

Osmanlının her şehrinde olduğu gibi Diyarbekir'de de adeta bir çıkmaz ile karşı karşıya gelen eğitim ve öğretim sistemiesasen Tanzimat'tan sonra yeni bir atılıma geçmiş ancak asıl önemini II. Abdülhamid döneminde hissettirmiştir.

Bu çalışmada yalnız Diyarbekir şehrinin içi ele alınmıştır. Ayrıca imkanlar ölçüsünde esere Osmanlı arşiv belgeleriyle açıklık getirilmeye çalışılmıştır.

Eser iyi incelendiğinde Diyarbekir gibi payitahta çok uzak bir taşra kentinde bi çok kısa sayılabilecek bir zamanda verilen eğitim ve öğretim ile neler yapılabileceği anlaşılacaktır...