Aydın tek kelimeyle içinde bulunduğu tarihsel ve toplumsal mekanda kendi "insanî konumu"nun bilincinde olandır. Bu bilinç cebrî ve zorunlu olarak ona bir sorumluluk vermiştir.
Aydın özbilinç ve sorumluluk taşıyandır. Kimi zaman okumuş olmayan biri okumuş olandan çok daha güçlü bir rol oynayabilir. Öyle ki ansızın geri bir sömürge aşamasından oldukça ileri bilinçli ve devingen bir aşamaya sıçrayan toplumlara ilişkin bütünsel bir araştırma bu hareketlerin önder ve sorumlularının bu bilimsel toplumsal ve devrimci önderlik rolünü üstlenenlerin çoğunlukla entelektüel olmayan çehreler olduğunu göstermektedir.