İslâm dünyasının efsanevî şahsiyetlerinden biri olan Lokman'ın kişiliği binlerce yıllık dönem içinde yöreye ve döneme göre değişiklikliğe uğramıştır. Kur'ân-ı Kerîm'de hakîm / filozof / bilge bir kişi olarak zikredilmesine mukabil tarihi kaynaklarda şark folklorunda kahraman bilge tabib gibi değişik kimliklerle karşımıza çıkmakta; Sumer medeniyetinde Nuh'un babası Şuruppak Yunanlıların Aesopos'u Yahudilerin Lubat'ı Aramîlerin Ahikar'ı Bizansın Planudes'i gibi tarihî şahsiyetlerle aynileştirilmektedir.
Lokman İslâm dünyasının dinî ve edebî kaynaklarında yer aldığı gibi Türk kültüründe önemli bir tutmaktadır. Dinî eserlerimizde bilge bir kişi olarak anılmasına mukabil edebiyatımızda ve folklorumuzda bu bilgeliği yanında herdin çâresini bulmuş büyük bir tabib olarak veya genel anlamda doktor karşılığı olarak kullanılmıştır.
Biz bu çalışmamızda ulaşalbildiğimiz geniş bir literatür ışığında Lokman'ın gerçek kimliğini ortaya koymaya çalışarak; onun söylediğine inanılan sözleri etrafında oluşan fıkraları bilgeliği ile tabibliğini ele alan Türk Divân ve Halk şiirinden seçtiğimiz örnekleri belirli tasnife tabi tutarak bir araya getirmiş bulunuyoruz.
Prof. Dr. Ali Haydar Bayat
(Önsöz'den)