Varlık yaratılış ve Allah birbirinden ayrı değildir; yaratmak Allah'ın kendini ve isimlerini yaşamasıdır. Kur'an Allah her şeyde şehiddir derken bu hakikate baktırıyor. Çünkü şehid bir hakikati fiilen yaşayan demektir. Şahid ise dışarıdan gözlemleyen demektir. Kur'an Allah'ın şahitliğini sadece insanın yaptığı işlerde dile getirir; diğer işlerde Allah şahiddir yerine Allah şehiddir diyor. Bu önemli nükteyi bildikten sonra; dünya ve insan kâinat içinde bir kum ta-nesi bile değildir; dolayısıyla sadece dünyamıza ve insana göre dizayn edilen dinî literatür gerçek değildir diyenlerin yanlışı ortaya çıkar. Dindarlar da dinî hakikatlerin evrenselliğini ve sonsuzluğunu anlar varoluşsal kaygıları biter dünyada dahi cennet hayatını yaşarlar. Hulasa: Varoluştaki bütün enerji Allah'ın kudreti olduğu gibi bütün formlar ve olaylar ve eşyanın asıl varlık sebebi olan yazılım ve programlar Allah'ın ilmidir; yaşamak ve gelişme sürecinin ruhu ise Onun iradesidir. Allah dışında hiçbir şey ve hiçbir gerçeklik yoktur ki ate-izmin ve dinsizliğin sağlıklı bir değeri olsun. Fakat Allah bu gibi şeylere izin veriyor ki son-suz varlık sistematiği içinde insan denilen güzel ve önemli hakikat özgürlük çerçevesinde gerçekleşsin. Bu bütüncül gerçeklik Ortaçağda din ve bilimin ayrılığından önemli ölçüde zihinlerden kay-bolduğu gibi; asrımızın bilim ve felsefesinin öncüleri olan Freud Jung ve Adler'in ayrılığın-dan da ayrıca darbe aldı. Çünkü Adler sadece gücü gördü; Jung her şey bir dosya yazılım ve arketiptir dedi; özgürlüğü dışladı. Freud ise hayatta tek değer insanın özgürlüğüdür; dolayı-sıyla insan kendini aile ve din obsesyonlarından kurtarmalıdır diye iddia etti.

Evet bunlar ve bunların öncüleri olan Batılı feylesoflar iki bin yıl önce İsanın anlattığı birliği göremediler zihinler şizofren oldu. Bu şizofrenlik daha sonra topluma yansıdı.. Galiba bura-dan da biyolojiye ve ekolojiye yansıyacaktır. Hayat gerçekliğini kaybettiği gibi ruhunu da kaybedip ölecektir. Eğer yeni bir ruh ve yeni bir anlayış sistemin içine üflenmezse..