Marks kurtuluş mücadelesinin yaratacağı komünal dünyanın doktriner bir resmini vermemiştir. Çünkü Marks'a göre geleceğin nasıl bir şey olacağı "âlim adamlar"ın zihninden fışkırmaz. Geleceğin nasıl bir şey olacağı bütün dünya mülksüzlerinin yani sıradan insanların eleştirel devrimci kurucu mücadelesi kendi yolunu adım adım açtıkça ortaya çıkacaktır.

Kurtuluşun hazır bitmiş bir teorisi yoktur. Kurtuluş maddi bir gerçeklik olarak ortaya çıkmadıkça kurtuluşun teorisi tamamlanmış olamaz. Teorinin tamamlanması zihinsel bir gayret meselesi değil fakat eleştirel devrimci kurucu mücadelenin gelişerek kurtuluşu fiilen yaratması meselesidir.

Kurtuluş mücadelesi bütün dünya mülksüzlerini kapsayarak dünya-tarihsel boyuta yükselinceye kadar proletaryanın bir dizi kalkışması olacaktır. Her bir kalkışma bir yandan geçmişteki mücadelelerin kazanımlarından yararlanırken bir yandan da geçmişin teori ve pratiğindeki yanlışları eleştirerek kendi teori ve pratiğini geliştirecektir.