Gramsci'nin düşüncesini ve Hapishane Defterleri'nin karmaşık oluşum süreçlerini hiç kimse Valentino Gerratana ve Antonio Santucci kadar iyi anlamamıştır.

JOSEPH A. BUTTIGIEG

Yirminci yüzyılın en değerli aydınları arasında çalışmasını ölümünden sonra Antonio Gramsci'ye nazaran daha zor erişilebilir vaziyette bırakan herhalde kimse yoktur. Ancak bu onun yüzyılın belki de en iyi tanınan ve en büyük etki yaratan İtalyan düşünürü olmasını engellememiştir. Bunu büyük ölçüde yaşamlarının önemlice bir bölümünü Gramsci'nin çalışmalarını metodolojik olarak organize etmeye ve çözümlemeye adamış iki bilim adamına borçluyuz: Valentino Gerratana ve Antonio A. Santucci. Artık onların ikisi de aramızda değil; Gerratana'nın ölümünün arkasından başta gelen Gramsci çalışmaları uzmanı olarak meslektaşı ve gerçekte takipçisi olan Santucci'yi de hiç beklenmedik bir zamanda kaybettik. Santucci yalnzca elli dört yaşındaydı; ölümü trajik olduğu kadar bizler için pişmanlığa da neden olan bir olay oldu. Siyasal kuram tarihindeki pek çok alandaki derin bilgilerini ironik ve uzlaşmaz bir zekayla ve biraz melankoliye de çalan esprili bir mizaçla birleştirmiş olan bu büyük yetenekten neden daha fazlasını beklememiştik? Santucci Gramsci metinlerinin filolojik çözümlenmesinde en önde gelen bilim adamı olmasının yanında Gramsci ve Hapishane Defterleri üzerinden onun bir parçası olduğu tarihsel dönem hakkındaki eleştirel çözümlemeleriyle de ün salmıştı. Bu nedenle Santucci hem filolojik bilgeliğiyle hem de pek çok denemede ifadesini bulan kendi çalışmasıyla bilhassa da "komünizmsiz" bir dünyada Gramsci'nin devam eden önemine ilişkin düşünceleriyle hatırlanmalıdır.

ERIC J. HOBSBAWM

Tüm öteki otantik klasikler gibi Gramsci'nin çalışması da hem kendi çağının bir ifadesidir hem de "bağlama direnir ve gelecek nesillerle diyaloğa açıktır".

ANTONIO A. SANTUCCI