İki lider: Mustafa Kemal Paşa ve Enver Paşa...
İkisi de aynı yıl doğdu. İkisi de kurmay subay... İkisi de "Türk" davasına gönül verdi.
Ama;
Biri başardı biri başaramadı.
Biri imparatorluğun çöküşünde anılırken diğeri yeni bir ülkenin doğuşuyla anıldı.
İki büyük değer...
Biri vatanı kurtardı; Türkiye Cumhuriyeti'ni Kurdu.
Diğeri Turan'ı kurmak istedi; Pamir Dağları'nın etekle-rinde istilâcılarının kurşunlarıyla şehit düştü...
Biri Türkiye'nin öncüsü diğeri Türk dünyasının öncüsü...
Bir iki "dev"i bir kitapta bir araya getirdik.
Mustafa Kemal'in mantığı Enver Paşa'nın roman-tizmi...
Mantık da gerek romantizm de... Akıl ve ruh birleşiyor.
Mustafa kemal Atatürk diyor ki:
"Kendilerine bir milletin talihi tevdî olunan adamlar o milletin kuvvet ve kudretini yalnız ve ancak yine milletin hakikî ve kabil-i istihsâl menfaatleri yolunda kullanmakla mükellef olduklarını bir an hatırdan çıkarmamalıdırlar.".
Enver Paşa diyor ki:
"Mukadder olan ölümden korkarak köpek gibi yaşarsak hem geçmişlerimizin hem de geleceklerimizin lânetlerine müstehak oluruz. Hâlbuki kurtuluş için ölmeyi göze alırsak hem biz hem de bizden sonrakilerin hür ve bahtiyar olmasını temin etmiş oluruz."
Her ikisi de mesuliyetlerini idrâk ediyordu ve ölüm onlar için "hîç"ti.
Biz kitabımızda Mustafa Kemal Paşa'yı Enver Paşa'yı bir araya getirdik. Onlar Türk tarihinin yakın zamanda iki ayrılmaz parçasıdır. Her ikisi tek gaye için bütün benlikleriyle çalıştılar: Vatanı selâmete çıkarmak.
Osmanlı Devleti birinin elinde zevale doğru gitti; diğeri ise zevale doğru giden koca bir devletin yönünü değiştirdi ve aslî unsur Türk'le yeni bir devlet kurdu.
Biri İttihad-ı İslâm münhasıran Türkleri birleştirme peşinde hayatını verdi.
Diğeri ise önce bir Türk devletini ayakta tutmak istedi.
İkisini de tanımalıyız.