"Halid Ziya'ya kadar romancı muhayyilesiyle doğmuş tek muharririmiz yoktur. Hepsi roman veya hikâye yazmaya hevesli insanlardır."

"Bizde asıl romancılık Halid Ziya ile başlar. Bu geleneğin memlekette kazanacağı her zaferde onun bir payı olacaktır."

"Mai ve Siyah bir hayal kırıklığının romanıdır. Bu kitap için Türkiye'de nesli namına konuşan ilk eserdir denebilir."
 Ahmet Hamdi Tanpınar

Mai bir gecenin ışığı ile başlayıp siyah bir gecenin karanlığı ile son bulan Mai ve Siyah'ta aydın orta sınıfın hayatı hayalleri yaşadıkları tezatlar üzüntü ve mutlulukları görülür. Fakat romanın asıl dikkat çeken yönü; modern roman anlayışını içeren kurgusu hayal ve hakikat arasındaki çatışmayı gösteren içeriği ve geniş bir çevre içerisinde tanıtılan kahramanlarında gizlidir. Bu nedenle eskimeyen geçmiş kuşaklardan gelecek kuşaklara aktarılan; her devirde farklı açılardan araştırılmaya ve yorumlanmaya açık bir eser olarak değer kazanır. Tüm bu yönleriyle Mai ve Siyah Türk edebiyatının nesir ustası Halit Ziya Uşaklıgil'in başyapıtıdır.