Borçlar Hukuku Genel Hükümler Pratik Çalışmaları (Yargıtay Kararları ile Çözümlü) adını taşıyan kitap teorik bilgilerin hukuki sorunlara nasıl uyarlanacağını öğreterek Hukuk Fakültesi öğrencilerine sınavlarda kolaylık sağlamak amacıyla hazırlanmıştır. Bu doğrultuda; borç ilişkisinin kaynakları hükümleri ve sona ermesi borç ilişkilerinde özel durumlar ile borç ilişkilerinde taraf değişiklikleri alanındaki uyuşmazlıkların sonuca bağlanmasında öğrencilerin ihtiyaç duyduğu açıklığı sağlamak üzere tasarlanan olay kurguları ve yapılan değerlendirmeler yargı kararları ile desteklenmiştir.
İÇİNDEKİLER
OLAY 1: Sözleşmenin kurulması karşılıklı ve birbirine uygun irade açıklamaları irade açıklamasının yorumlanması öneri öneriye davet önerinin geri alınması kabul açık-örtülü kabul susma sözleşmenin kurulduğu-hüküm ve sonuçlarını meydana getirdiği an 1
TBK m.1 2 6 7 8 10 11
OLAY 2: Şekil özgürlüğü sözleşmelerin şekli geçerlilik şartı ispat şartı kanuni ve iradi şekil sözlü şekil adi yazılı şekil resmi şekil şekle tabi sözleşmelerde değişiklik yapılması şekle aykırılık şekle aykırılığın sonuçları hakkın kötüye kullanılması 11
TBK m.12 13 17 237; TMK m.706; Tapu K. m.26
OLAY 3: Sözleşmelerin yorumu muvazaa muvazaanın türleri mutlak (adi/basit) muvazaa nisbi (nitelikli/mevsuf) muvazaa tam-kısmi muvazaa muvazaanın sonuçları yazılı borç tanıması iyiniyetli üçüncü kişinin korunması 21
TBK m.18 19
OLAY 4: Genel işlem koşulları klasik (bireysel) sözleşme modeli standart sözleşmeler genel işlem koşullarının denetlenmesi kapsam-yorum ve içerik denetimi geçersizlik yazılmamış sayılma Türk Borçlar Kanunu'nun yürürlüğü ve uygulanması 29
TBK m.20 21 22 23 24 25; TBK-UK m.1 2 4
OLAY 5: Sözleşme özgürlüğü sözleşme özgürlüğünün sınırlanması aşırı yararlanma niteliği şartları sonuçları manevi bakımdan zor durumda kalma deneyimsizlik bütünsel ve kısmi iptal hakkı hak düşürücü süre 41
TBK m.26 28
OLAY 6: İrade bozuklukları oluşum bozukluğu beyan bozukluğu yanılma esaslı yanılma esaslı yanılma hâlleri açıklamada yanılma sözleşmenin konusunda yanılma iptal ve geçersizlik teorileri saikte yanılma yanılmada kusurun etkisi 50
TBK m.30 31 32 35 39
OLAY 7: Aldatma aldatmanın şartları asli aldatma fer'i (yan) aldatma saikte yanılma aldatmanın sonuçları sözleşme görüşmelerinden doğan sorumluluk haksız fiil aldatılanın kusuru 62
TBK m.36 39 49/1
OLAY 8: Korkutma korkutmanın şartları üçüncü kişinin korkutması hakkın veya yetkinin kullanılması korkutmanın sözleşmeye etkisi maddi-manevi zorlama 71
TBK m.37 38 39
OLAY 9: Temsil iradi temsil yetkisi dolaylı-doğrudan temsil iç-dış temsil yetkisi temsil yetkisinin sona ermesi geri alma iyiniyetli üçüncü kişilerin korunması yetkisiz temsil yetkisiz temsilcinin sorumluluğu 79
TBK m.40 42 45 46 47
OLAY 10: Haksız fiilden doğan borç ilişkileri kusur sorumluluğu sorumluluğun kurucu unsurları maddi zararın giderilmesi fiili zarar yoksun kalınan kazanç manevi tazminat yansıma zarar hukuka aykırılık bağı 91
TBK m.49/1 54 56
OLAY 11: Ölüm hâlinde uğranılan zarar uygun nedensellik bağı zararlı sonucu doğuran birden fazla sebep sebeplerin toplanması yarışan nedensellik müteselsil sorumluluk destekten yoksun kalma tazminatı destek gören destek gerçek-farazi destek destek ilişkisi yansıma zarar 104
TBK m.49/1 53 61
OLAY 12: Hukuka aykırılığı kaldıran hâller haklı savunma zorunluluk hâli ayırt etme gücü ayırt etme gücünün geçici kaybı hukuka aykırı fiillerden sorumlu olma 111
TBK m.59 63 64
OLAY 13: Adam çalıştıranın sorumluluğu haksız fiil sorumluluğu kusur sorumluluğu kusursuz sorumluluk hâlleri sebep (özen) sorumluluğu kurtuluş kanıtları tazminat davası zamanaşımı müteselsil sorumluluk yardımcı kişinin fiilinden sorumluluk sorumlulukların yarışması 119
TBK m. 49/1 61 66 72 116
OLAY 14: Yapı malikinin sorumluluğu kusursuz sorumluluk hâlleri sebep (özen) sorumluluğu ağırlaştırılmış özen sorumluluğu zamanaşımı ek (munzam) kusur intifa hakkı sahibi müteselsil sorumluluk 130
TBK m.69 72
OLAY 15: Tehlike sorumluluğu karayolunda oluşan kaza işletme hâlindeki aracın sebep olduğu zarar işletenin sorumluluğu mücbir sebep zarar görenin ya da üçüncü kişinin ağır kusuru müteselsil sorumluluk hukuk-ceza yargılaması arasındaki ilişki 136
TBK m.61 71 74; KTK m.85/1 86
OLAY 16: Sebepsiz zenginleşmeden doğan borç ilişkileri sebepsiz zenginleşme kurumunun işlevi istihkak ve sebepsiz zenginleşme talepleri arasındaki ilişki tasarruf işleminin sebebe bağlılığı edim yoluyla ve edim dışı gerçekleşen zenginleşmeler sebepsiz zenginleşmenin şartları sonuçları iade talebi iyiniyetli-kötüniyetli zenginleşenin iade yükümlülüğünün kapsamı zamanaşımı 144
TBK m.77 78 79 82 117/2
OLAY 17: İfa unsurları ifanın konusu ifanın edime uygun olması kuralı ve bunun istisnaları ifa ikameleri ifa yerini tutan eda (ifa yerine geçen edim) ifaya yönelik eda (ifa amacıyla edim) kısmi ifa bölünebilen-bölünemeyen edimler ifanın tarafları ifanın gayrı şahsiliği kuralı şahsen ifa yükümlülüğü 156
TBK m.83 84 100/2
OLAY 18: İfa yeri ve zamanı para borçları parça borçları diğer borçlar ifa yeri bakımından borçların sınıflandırılması aranacak borçlar götürülecek borçlar gönderilecek borçlar iş saatlerinde ifa yükümlülüğü derhâl ifa kuralı erken ifa 169
TBK m.89 90 94 95 96
OLAY 19: Karşılık borç yükleyen sözleşmelerde ifa sırası aynı anda ifa kuralı ödemezlik def'i ifa güçsüzlüğü seçimlik borçlarda seçim hakkı alacaklının temerrüdü koşulları sonuçları üçüncü kişiye ifa tevdi hakkı satma hakkı tevdi konusunu geri alma 179
TBK m.87 97 98 106 107 108 109
OLAY 20: Borç ilişkisinin ihlali borcun ifa edilmemesi hiç ifa edilmeme gereği gibi ifa edilmeme başlangıçtaki-sonraki imkânsızlık kusurlu ifa imkânsızlığı borçlunun imkânsızlıktan sorumlu olması imkânsızlığın parça ve cins borçları üzerindeki etkisi tazminat yükümlülüğü olumlu-olumsuz zarar borçlunun sorumlu olmadığı ifa imkânsızlığı borcun sona ermesi 193
TBK m.112 114 136
OLAY 21: Yardımcı kişilerin fiillerinden sorumluluk borcun ifasında yardımcı kişi kullanılması farazi kusur borçlunun sorumluluktan kurtulması sorumluluk sebeplerinin yarışması sorumluluğun kısmen-tamamen kaldırılması sorumsuzluk anlaşması 205
TBK m.60 66 72 116 146 147
OLAY 22: Borçlunun temerrüdü şartları temerrüdün genel sonuçları temerrüt bakımından kusurun işlevi gecikme tazminatı beklenmedik hâlden sorumluluk karşılıklı borç yükleyen sözleşmelerde temerrüdün sonuçları seçimlik haklar 215
TBK m.117 118 119 123 124 125
OLAY 23: Borç ilişkilerinin üçüncü kişilere etkisi üçüncü kişinin fiilini üstlenme üstlenme sözleşmesinin geçerlilik şartları hüküm ve sonuçları üstlenenin üçüncü kişiye rücu etmesi borç ilişkisinin nisbiliği üçüncü kişi yararına sözleşme eksik ve tam üçüncü kişi yararına sözleşme ayrımı 226
TBK m.128 129
OLAY 24: Borcun sona ermesi asıl borca bağlı hak ve borçlar ibra bozma (ikale) sözleşmesi alacağı talep etmeme taahhüdü menfi borç ikrarı yenileme takas eksik borçların yenilenmesi ve takas edilmesi 236
TBK m.131 132 133 139 143
OLAY 25: Müteselsil borçluluk kısmi borçluluk müteselsil borç ilişkisinin kaynağı hüküm ve sonuçları alacaklı ile borçlular arasındaki dış ilişki borçlular arasındaki iç ilişki müteselsil borçlulardan birine karşı dava açılması zamanaşımının kesilmesi ibra ibranın müteselsil borçlulara etkisi 250
TBK m.154 155/1 162 163 166
OLAY 26: Koşula bağlı borçlar kanuni koşul vade ön olgu koşulun türleri geciktirici ve bozucu koşul sözleşmenin hüküm ifade ettiği an koşulun askıda olduğu dönemde tarafların hak ve yükümlülükleri koşulun gerçekleşmesine engel olma 259
TBK m.170 171 173 175
OLAY 27: Bağlanma parası cayma parası ceza koşulu fer'i nitelik fer'i niteliğe bağlanan sonuçlar ceza koşulunun türleri seçimlik ceza koşulu ifaya eklenen ceza koşulu dönme cezası cezanın indirilmesi 267
TBK m.177 178 179 180 182
OLAY 28: Alacağın devri iradi devir koşulları devir sözleşmesi şekli devrin hüküm ve sonuçları tasarruf işlemlerinde zaman bakımından öncelik ilkesi alacağın çekişmeli olması borçlunun ifadan kaçınma ve tevdi hakkı eski alacaklıya yapılan ifa borçluya ait savunmalar 281
TBK m.183 184/1 186 187 188/1
OLAY 29: Borcun üstlenilmesi iç ve dış üstlenme sözleşmeleri tarafları kurulması öneri önerinin bağlayıcılığı kabul sözleşmelerin hüküm ve sonuçları alacaklının hukuki durumu borçlunun değişmesi borçlunun değişmesine bağlanan sonuçlar 290
TBK m.195/1 196 197 198
OLAY 30: Borca katılma-sözleşmenin devri-sözleşmeye katılma hukuki niteliği tarafları geçerlilik şartları hüküm ve sonuçları 299
TBK m.201 205 206