Bu kitabın başlığındaki "İslam Düşüncesi" tabiri Kelam'la sınırlandırılmış gibi görünebilir; fakat incelenmekte olan dönemde dini akide siyasi hayatı da içine almak suretiyle bütün topluluğun fikir hayatının merkezi olduğu ve bu hayat kelamcıların ilmi inhisarına henüz girmemiş bulunduğu için başlıkta "düşünce" sözünü kullanmak "kelam" sözünü kullanmaktan daha doğru olmuştur. "Teşekkül devri" tabiri kitabın gelişme ile ilgili olduğunu göstermekte ve bu eserin özellikle üzerinde durduğu hususları bilginlerin dikkatine sunmaktadır. Bu kitap mezhepler tarihçiliği geleneğinin köklü tenkidine gereken ağırlık verildikten sonra İslam düşüncesinin gelişme tarihi boyunca yeniden yazılması gereken noktalarını göstermeyi esas almaktadır.