Şehitliğe şahit olmuş; acıyı hasreti ve gurbeti yürekten yaşamış. Mülki İslam'ın kilidi;acıyla adeta kardeş olan Erzurum önemli savaşların ana üssü olmuş. Ümmetin yiğit evlatları asil kanlarıyla bu toprakları sulamışlar.
Eksi 40 derece soğuklarda çarığını çıkarırken parmaklarıyla beraber çıkaran mezarları bile kazılamayan köpeklerin ve kedilerin insan eti yemekten azmanlaştığı bir dönemde gözlerini kırpmadan ölümün üzerine yürüyen hastanelerde veya son nefeslerinde bizi hayırla yâd edecekler tesellisiyle kendini avutup ruhunu teslim eden bir bilince vefa olsun diye yazılmış bir eser

I.Dünya savaşı dört büyük imparatorluğun tarih sahnesinden silinmesiyle son buldu.Farklı kimliklerin bir arada yaşama pratiği ürettiği havzalar olmaları münasebetiyle imparatorluklarulus devletleşme sürecinin karşısında daha fazla direnemediler.Savaş bittiğinde küre ölçeğinde onlarca yeni ulus devlet ortaya çıkmıştı.
Bu hazin savaşta parçalanan imparatorluklardan biri de Osmanlı'ydı.Hilafete ev sahipliği yapması nedeniyle Müslümanların temsilcisi durumunda olan Osmanlı 19.yüzyılın ilk yarısından itibaren milliyetçi ayaklanmalarla sarsılıyordu.
Yunanistan'ın bağımsızlığını kazanmasıyla atılan ilk işaret fişeği sonraları Balkanların elden çıkmasıyla sonuçlanacaktı.Yeni dünya düzeni pazarın hakimiyetini(kapitalist merkeziyetçiliği) temin için mikro devletlere ihtiyaç duyuyordu.
Anadolu'ya sıkışan Osmanlı'nın artık gidecek yeri yoktu. Bu son sığınak(Anadolu) küffara teslim edilmemeli ne pahasına olursa olsun müdafaa edilmeliydi. İstiklal Harbi bu duygularla verildi ve nihayetinde Misak-ı Milli hattı bugünkü adıyla Türkiye olarak adlandırıldı.
İstiklal Harbi sırasında Taşnak ve Hınçak çetelerinin Rusya'nın da kışkırtmasıyla Anadolu içlerinde yıllarca birlikte yaşadıkları Müslümanlara karşı işledikleri cürümler hafızalardan kolay silinecek şeyler değildi.Milliyetçilik zehirinin muhatabını nasıl düşünemez/akledemez hale getirdiğinin en somut izdüşümleri bu süreçte ortaya çıktı.
Erzurum gerek İstiklal Harbi'nde oynadığı kritik rol gerekse Taşnak ve Hınçak çetelerinin doğrudan hedefi olması münasebetiyle tarihi hafızası güçlü kadim şehirlerimizden biridir. Bu güzel şehrin İstiklal Harbi yıllarına ait hatıralarının bugünün gençlerine çocuklarına söyleyecek çok şeyi vardır elbette...
Kendisi de Erzurumlu olan Memet Gözütok'un bizzat tanıkların ağzından hikayeleştirdiği "Savaşın Gölgesinden Umuda" isimli eser bu yönüyle dikkat çekici.
Şifahi kültürün özellikle taşrada oldukça canlı olduğu Erzurum'un İstiklal Harbi yıllarına ait hatıraları bir yandan asırlarca birlikte yaşamış toplumların milliyetçilik zehiriyle nasıl kendilerini kaybettiğine dikkat çekerken diğer yandan oldukça çetin şartlar altında direniş örgütleyen Müslüman ahalinin imanvakar ve cesaret öykülerini anlatıyor.
İstiklal Harbi'nin cesur fedakar ve İslami karakterini deşifre etmesi münasebetiyle Gözütok'un bu eseri özellikle gençler ve çocuklar tarafından okunmayı hak ediyor.