Yüce Allah kâinattaki bütün varlıkları insanlığın hizmetine sunmuştur. Bunları yararlanılabilir ekonomik mallar durumuna getirmek iktisadî faaliyetle olur. Bunun için finansmana ihtiyaç vardır. Tarihi süreçte değişik finansman yöntemleri geliştirilmiştir. Bu yöntemlerden kimi karşılıksız karza kimi risk ve menfaat paylaşımı temelli ortaklığa kimi de faizli krediye dayanır. İslam'da diğer dinlerde olduğu gibi- karşılıksız karz ve ortaklık yöntemleri meşru faizli kredi yöntemi gayri meşru görülmüştür.
İster ortaklığa ister krediye dayansın finansman yöntemleri değişik açılardan sınıflandırılır; bunlardan biri de vadelerine göredir. Finansman işlemine temel oluşturan sözleşmenin vadesi bir yıl ve daha fazla olanlar sermaye piyasası işlemleri/ürünleri bir yıldan az olanlar para piyasası işlemleri/ürünleri olarak adlandırılır. Piyasalarda her bir başlık altına giren çok sayıda işlem/ürün vardır.
Elinizdeki eser (1) İslamî Finansa Giriş (2) İslamî Finans-I (Faizsiz Bankacılık) (3) İslamî Finans-II (Para ve Sermaye Piyasaları) ve (4) İslamî Finans-III (Vadeli İşlem Piyasaları) adıyla yayımlanması planlanan dört serilik kitap dizisinin üçüncüsünü oluşturmaktadır. Bunu takiben diğerleri de kısa sürede okuyucuya sunulacaktır.
Üçüncü seriyi oluşturan bu kitapta fıkhî iktisadî ve tatbikî açıdan para ve sermaye piyasası işlemleri incelenmiştir. Çalışma bir Giriş ve iki ana bölümden oluşmaktadır. Girişte öncelikle İslam'daki finansal hayata ilişkin temel ilkeler ele alınmış bunlardan öne çıkanlar günümüz finansal işlemleriyle ilişkili şekilde sunulmuştur. Daha sonra tanım tasnif belli başlı kurumlar ve işlemler bakımından piyasa kavramı üzerinde durulmuştur.
Birinci bölümde sermaye piyasası işlemleri ayrıntılı olarak incelendi. Bu ürünler geleneksel ve İslamî (diye nitelenenler) olmak üzere ikiye ayrıldı ve her biri yapısı finansal fonksiyonları ve fıkhî nitelikleri bakımından değerlendirildi. Özellikle faizli türlere alternatif olarak geliştirilen Mudâraba ve Müşâreke Sertifikaları Desiyab Ortaklık Sertifikaları (DOS) Kâr ve Zarar Ortaklığı Belgeleri (KOB) Gelir Ortaklığı Senetleri (GOS) Gelire Endeksli Senetler (GES) ve Kira Sertifikaları (Sukuk) üzerinde etraflıca duruldu; bu evrakların işleyiş ve fıkhî nitelikleri ayrıntılı şekilde tahlil edildi.
İkinci bölüm para piyasası işlemlerine ayrılmıştır. Geleneksel işlemlere kısaca değinildikten sonra Teverruk başta olmak üzere İslamî para piyasası ürünü olarak adlandırılan işlemlerden her biri içerik işleyiş ve fıkhî hüküm bakımından ayrıntılı olarak tahlil edilmiştir. Çalışma değerlendirme ve tespitlerle sona ermektedir.
Bu eserin meydana gelmesinde katkısı olanları burada ayrı ayrı saymam imkânsızdır. Öncelikle eğitim hayatımının başından bugüne kadar yetişmemde emeği geçen ailem bütün hocalarım ve diğer maddî manevî katkısı olanlara müteşekkirim. Eseri basma lütfunda bulunan Süleymaniye Vakfı'nın değerli çalışanları ve yöneticilerine teşekkür ederim. İlmî hayatımın bütün safhalarında kendilerinden maddî-manevi her türlü desteği gördüğüm değerli ilim adamı Prof. Dr. Abdülaziz Bayındır'a ayrıca teşekkürü bir borç bilirim.
Yüce Allah'tan bu eseri hayırlara vesile kılması niyazımla...
Prof. Dr. Servet BAYINDIR
Fatih/İstanbul 2015