Ses eğitimi kuram ve uygulama boyutuyla bir bütündür. Bu süreçte teorik bilgilerle oluşturulmuş sistem dahilinde açıklamalı ve uygulamalı eğitim verilir. Ağırlıklı olarak teorik yönüyle bilim uygulama yönüyle sanat özelliği taşır.
Ses eğitiminin olgusal mantıksal eleştirel objektif ve genelleyici olma özellikleri bilim yönünden kaynaklanmaktadır. Gündelik bilgi sadece duyu organlarıyla açıklanır teknik bilgiler insanın temel ihtiyaçlarını karşılamak için araç gereç amaçlı olarak oluşturulur. Sanat bilgisi ise insanın çevresindeki olaylar ya da nesneler karşısındaki duygulanımlarını heyecanlarını değişik biçimlerde ifade etmesiyle ortaya çıkar.
Ses eğitimi doğası gereği uygulamalı yapılır ve öğretimi de uygulamaya dayanır. Ancak her uygulamalı eğitim alanı gibi eğitim sürecinde; açıklanması anlatılıp bilişsel düzeyde kavratılması gereken ses oluşumu sistemi ve fizyolojisi ile kullanılacak alıştırma ve etütlerle ilgili teorik bilgiler mevcuttur.
Ayrıca metodik bir ses eğitimi uygulaması için eğitim-öğretim programı hedef ve hedef davranışlar öğrenme ürünleri kullanılması uygun olan öğretim yöntem ve teknikleri ile ölçme ve değerlendirme yöntem ve araçlarının belirlenmiş olması önemlidir.
Dünyanın pek çok ülkesinde 1800'lü yıllardan bu yana şan koro konuşma gibi ses eğitimi türlerine ilişkin teorik ve uygulamalı yazılı kaynak oluşturulmuş kullanılmış ve halen de kullanılmaktadır. Bunlardan bir kısmı ağırlıklı olarak teknik çalışmaları içerirken bir kısmı uygulamaya yönelik olan yönlendirici ve rehberlik edici örnekleri kapsar.
Ülkemizde yüksek öğretim düzeyinde eğitim veren müzik eğitimi kurumlarının 1982 yılında üniversite kapsamına alınmasıyla birlikte bu alandaki araştırma ve çalışmalar artmıştır. O yıllara kadar daha çok "gösterip yaptırma" şeklinde verilen ses eğitiminde sonraki yıllarda metodik ve sistematik bir eğitim oluşturulmaya başlanılmıştır.
Bu kitap ses eğitiminin kavramsal boyutuna yönelik olarak ilk basımı 2008 yılında tarafımdan gerçekleştirilmiş olan "Ses Eğitimi Temel Kavramlar-İlkeler-Yöntemler" kitabının metodik ve uygulamalı devamı niteliği taşımaktadır. Kitap üç modülden oluşturulmuştur.
"Ses eğitimine hazırlık ve planlama" "eğitim-öğretim etkinlikleri" ile "ölçme-değerlendirme uygulama örnekleri ve repertuvar" başlıklarından oluşan modüller toplamda 13 bölümü içermektedir.
1. Modül eğitim-öğretim ses eğitiminde metot ile ses sistemini tanıma ve farkındalık başlıklı üç alt bölümden oluşmaktadır. Eğitim ve öğretimle ilgili terim ve kavramların açıklandığı ilk bölümde ses ve ses eğitimine ilişkin bilgiler yer almaktadır. Metodik bir ses eğitimi yapılandırılması olarak düşünülen ikinci bölümde ayrıntılı bir öğretim programı hazırlanmıştır. Ses sistemini tanıma ile farkındalıklı kullanımına ilişkin bilgilerin yer aldığı üçüncü bölümde ise insanda ses sistemi tanıtılarak sese hakimiyetin bilinçli farkındalıkla gerçekleştirilmesine ilişkin açıklayıcı bilgiler ve çalışmalara yer verilmiştir.
2. Modül "eğitim-öğretim etkinlikleri" başlığını taşımaktadır. Eğitim sürecinde yapılan çalışmaların anlatıldığı bu modül altı bölümden oluşmaktadır. Ses eğitiminin davranış alanı olarak da nitelendirilen solunum fonasyon rezonans artikülasyon ve duruş ile kazandırılacak olan davranışlarda eşgüdüm konularında ayrıntılı bilgiler verilmiştir. Solunum ve fonasyon alıştırmalarına da yer verilen bu bölümde doğru ve yanlış solunum örnekleri verilmiştir.
"Ses eğitiminde teknik ve yorum çalışmaları" bölümünde ses eğitiminde kullanılan teknik terim ve kavramlar açıklanıp örneklendirilmiştir. Altıncı bölüm "yorum ve müzikalite çalışmaları" başlığı taşımakta ve eser yorumlamaya yönelik bilgilerle teknik terim uygulamalarına ilişkin örnekler yer almaktadır.
3. Modül "ölçme-değerlendirme" "uygulama örnekleri" "repertuvar" ve "herkes için ses eğitimi" başlıklarını taşıyan dört bölümü içermektedir. Ses eğitiminin aktif/etkin metotla uygulanması göz önünde bulundurularak ölçme ve değerlendirme biçimi tümel değerlendirme olarak belirlenmiştir. Tümel değerlendirme öğrenciyi bir öğrenme süreci içinde bütün olarak ve performansa dayalı bir şekilde ölçme-değerlendirme alternatiflerinden birisidir.
Ses eğitiminde ölçme ve değerlendirme konusunun geniş kapsamlı olarak ele alındığı ilk bölümde öncelikle kazandırılması gereken hedef davranışlar saptanmıştır. Bu amaçla ses eğitiminin davranış alanları davranış türleri ile değerlendirme biçimleri birbirleriyle ilişkilendirilerek öğrenme ürünleri oluşturulmuştur. Her bir öğrenme ürünü birden fazla hedef davranışı içermektedir. Toplamda altı öğrenme ürününün gözlenip dinlenerek ölçülmesinin planlandığı ölçme aracı eğitim süreci sonundaki ürün/performansla birlikte eğitim sürecini de ölçmeye olanak sağlayacak biçimde hazırlanmıştır. Türkiye'de ses eğitimi alanında yapılmış olan süreç ve ürünün birlikte ve objektif olarak değerlendirilebileceği geniş kapsamlı ve pratik kullanımlı ilk ve özgün bir ölçme aracıdır. Ölçme aracının kapsamı ve kullanımı ayrıntılarıyla bu bölümde açıklanmıştır.
Uygulama örnekleri daha çok ses alıştırma ve etütlerini kapsamaktadır. Toplamda 59 alıştırmanın yer aldığı bu bölüm QR kodu ile internet ortamından ulaşılabilecek şekilde hazırlanmıştır. 34 alıştırmanın video kaydı yapılmıştır. 9 ve 16 Mart 2020 tarihlerinde yapılan iki kayıtla 34 alıştırma seslendirilmiştir. Bu alıştırmalara yönelik gerekli bilgi uyarı ve açıklamalar kitapta yer almaktadır.
Pandemi nedeniyle yapılamayan diğer alıştırma kayıtları kitabın basım tarihini geciktirmemek amacıyla şimdilik kitapta yer almamaktadır. Ancak daha sonra kaydedilecek ve YouTube kanalından erişimi sağlanacaktır.
Bu modülün üçüncü bölümü repertuvar olarak hazırlanmıştır. Başlangıç pekiştirme ve ileri düzey ses eğitimi için ayrı ayrı verilen repertuvar düzey hakkında örnek belirleme amacıyla sunulmuştur. Eser isimleri ses eğitimcilerinin öğrencinin ses yapısı teknik ve öğrenme düzeylerini göz önünde bulundurarak uygun olan repertuvarı oluşturdukları bilinciyle sadece örnek olarak verilmiştir.
3. Modülün son bölümü ise "herkes için ses eğitimi" başlığını taşımaktadır. Herkesin bir sesi vardır herkes konuşur ve şarkı söyler ancak çoğunluk ses eğitimini bir gereksinim olarak hissetmez. Kişiler seslerinde bir sorun yaşadıklarında ya da tamamen kaybettiklerinde bir foniatristin kontrolü ile birlikte ses eğitimi almayı düşünürler. Bu bölümde küçük ip uçları olarak her yaş ve eğitim düzeyindeki insanların sesleri sağlıklı iken eğitmeye yönelik teorik ve uygulamalı bilgiler verilmiştir.
Kitapta; metin içinde 14 alıştırmalar bölümünde de 45 olmak üzere toplam 59 ses alıştırması ile 17 solunum alıştırması ve 41 şekil yer almaktadır.
Kitapta sunulan pek çok bilgi ve uygulama yazarın gerek kendi eğitim süreçlerinde gerekse öğretmenlik ve ses eğitimciliği meslek yaşamında edindiği deneyimlerle özellikle Fransızca kaynakların taranarak harmanlanmasıyla oluşturulmuştur. Bu bağlamda fikir ve uygulama örneklerinin tüm sorumluluğu yazarındır.
Bilim ve sanattaki gelişimin "sürekli sorgulayıp araştırılarak" gerçekleştiği göz önünde tutulduğunda meslektaşlarımızdan geri dönütlerle eleştiri katkı öneri ve görüşlerini iletmelerini beklemekteyiz.
Kitap uzun bir sürede hazırlanarak yazılmıştır. Aldığım tüm eğitim süreçlerinde yetişmemde emeği geçen tüm öğretmenlerimi minnetle şükran duygularımla ve rahmetle anıyorum.
Bu uzun sürecin başında yanımda ve rahatsızlığının henüz başlangıcında olan sevgili eşim Yılmaz TÖREYİN'i özlem ve rahmetle yâd ediyorum. Akademik kariyer yaptığım süreçlerde gösterdiği sabır emek ve özverisi her türlü takdirin üzerindedir. Şükran borçluyum.
Yaşadığımız zorlu süreçte bana güç ve destek olan evlatlarım Behçet Uğur Gülnihal Zehra Nur ve Hakan ile torunlarım Yılmaz Kağan ve Mehmet Alp TÖREYİN'e teşekkür ediyorum.
Kitabın editörlüğünü yapan ve özellikle son bir yıldır daima yanımda olup değerli görüşlerini aldığım Prof. Dr. Seval KÖSE Prof. Dr. Feyzan GÖHER ve Arş. Gör. Dr. Şadan ALTINOK'a sonsuz teşekkür ediyorum.
Genç arkadaşlarım grafik ve çizimleri gerçekleştiren Mehmet DAL notaların yazımına emek veren öğrencim Prof. Dr. Ferit BULUT video çekimlerini yapan Serkan SÖNMEZ ile Özgür CENGİZ'e çok teşekkür ediyorum.
Tüm meslek yaşamımda birlikte çalıştığım sevgili öğrencilerime de teşekkür ediyorum.
Kitabın müzik ve ses eğitimcileri ile sesini seven doğru güzel ve etkili kullanma isteği duyan herkese yararlı olmasını diliyorum.

Prof. Dr. Ayşe Meral TÖREYİN
Ocak 2021 Ankara