Şeyh Şâmil XIX. yüzyılda Rus işgal harekâtına karşı Kuzey Kafkasya'da birbirinden ayrı olarak ortaya çıkan direniş hareketlerini yöneten liderlerin en meşhurudur. Rus işgaline karşı vatansever yerel beyler hanlar âlimler ve şeyhler öncülüğünde bütün Kuzey Kafkasyalılar tarafından ayrı ayrı verilen direniş hareketleri onun Dağıstan'da imam yani devlet başkanı olarak seçilmesinden ve imamlığının diğer Kuzey Kafkasyalı beyler ve hanlar tarafından da zaman içerisinde kabul edilmesinden sonra yeni bir veçheye kavuşmuştur.
Şeyh Şâmil bu mücadelesi sırasında Osmanlı Devleti ile de irtibat halinde olmuştur. Bu ilişki Ruslara karşı verilen mücadele sırasında sürdüğü gibi esaret zamanları ve sonrasında da devam etmiştir.
Kafkas Vakfı'nın "Osmanlı Belgelerinde Kafkasya" adlı projesinin ikinci kitabı olan bu eser Şeyh Şâmil ile ilgili Cumhurbaşkanlığı Osmanlı Arşivi'nde uzun yıllar alan bir çalışma sonucunda tespit edilen belgeler temelinde diğer kaynaklardan da faydalanılarak hazırlanmıştır. Bir bütün olarak ilk defa bu eserde yayınlanan belgeler sayesinde Şeyh Şâmil'in tasavvufî ve siyasî kişiliği bağımsızlık mücadelesi ve Osmanlı Devleti ile ilişkileri ile birlikte onun aile efradı ve dava arkadaşlarına dair yeni bilgiler de gün yüzüne çıkmaktadır.