16. yüzyıl mutasavvıf şâir ve nâsirlerinden Mahremî'nin kaleme aldığı Risâle-i Cevâhirü'l-Esrâr müellifin eserindeki ifadesiyle 1055 [milâdî 1645-46] senesinde tamamlanmıştır. Mahremî kitabının sebeb-i telif kısmında eserini birçok iyiliğini gördüğü Mustafa Paşa'ya hediye etmek için kaleme aldığını söyler. Kuvvetle muhtemeldir ki burada sözü edilen Mustafa Paşa İkinci Selim devrinin kudretli paşalarından birçok görevde bulunan ancak özellikle Kıbrıs fâtihi olarak tanınan Lala Mustafa Paşa (ö. 988/1580)'dır.
Tevhid bölümüyle başlayan eser yaratılış hakikat-ı Muhammediye ve nokta-i vahdetin sırrı gibi konuları kaleme aldığı ikinci bölümden sonra bir siyasetname faslı açarak padişahların iç dünyalarının ve hallerinin neye mazhar oldukları Hak katındaki mertebeleri neden yaratıldıkları  vezirlerin ve diğer devlet adamlarının padişahla ilişkileri gibi konulardaki görüşlerine yer vermektedir. Dördüncü bölüm de tasavvufa ait kutb kutbu'l-aktâb iki imam yediler kırklar erenler ve efrâd evtâd feleklerin dönmesi ve diğer evliya tabakaları anlatılmaktadır. Aşk âşık ve maşûk bahsinin ele alındığı beşinci bölümden sonra eser nübüvvet ve velâyet faslıyla son bulmaktadır.