Ümit Meriç 1992 yılında kuruluşundan 78 yıl sonra İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Sosyoloji Bölümü'nün ilk kadın profesörü olur. 1993-1996 yılları arasında 1933 Üniversite Reformu sonrasında yeniden açılan Sosyoloji Bölümü'nün Hilmi Ziya Ülken (1944-1960) Nurettin Şazi Kösemihal (1960-1972) Cahit Tanyol (1972-1982) ve Baykan Sezer'den (1982-1993) sonraki beşinci Bölüm Başkanı olarak görev yapar. 1969 yılında başladığı akademik kariyerini 30 yıl sonra aldığı tesettür kararı sebebiyle 1999 yılında istifa ederek sonlandırır.

Batı Sosyolojisi ile Batı-merkezli olarak kurulan sosyoloji anlayışı Ahmet Cevdet Paşa üzerine yaptığı doktora tezi ile Batı-dışı sosyoloji merkezli bakışa bu bakış içinde Osmanlı-Türkiye merkezli bir odağa bu odak içinde İslâm eksenli bir sosyoloji yaklaşımına yönelir. İstanbul Sosyoloji Geleneği içinde Yerli Sosyoloji olarak Türkiye Sosyolojisi'ni inşa eden isimlerden olan Ümit Meriç sosyoloji anlayışını Ümmetoloji önerisi ile evrensel olarak tamamlar.

Ümit Meriç'in benimsediği bağlandığı ve ardılı olduğu sosyoloji yaklaşımı için şu tespiti yapmak mümkündür: Türkiye'de sosyoloji bilimi; coğrafya tarih ve din ile bunların birikimini günümüze taşıyan kadim düşünce geleneğinden bağımsız kopuk ve ayrışık olarak tanımlanamaz değerlendirilemez ve uygulanamaz.