Tarihsel Süreç-Sorunlar-Öneriler

Bu çalışmada gerek geçmişte gerekse günümüzde Kur'ân'ı anlama hususunda "en iyi ve en sorunsuz yöntem" olarak takdim edilen Kur'ân'ın Kur'ân'la tefsiri yöntemi bir "mesele" olarak ele alınmaya çalışılmıştır. Birinci bölümde İbn Teymiyye (ö. 728/1328) tarafından sistematik hâle getirilen yöntemin öncelikle tarihsel arka planı çalışılarak zihniyet analizi yapılmış ve hangi sonuçlara müncer olduğu tespit edilmiştir. İkinci bölümde ise tefsirinde mezkûr yöntemi uyguladığını belirtmesi ve İbn Teymiyye ile aynı selefi çizgiyi takip etmesi sebebiyle Moritanyalı müellif Muhammed Emin Şinkîtî'nin (ö. 1974) içinde yetiştiği siyasi-sosyal-kültürel ve dinî ortamlar tetkik edilerek bu unsurların müellifin zihin dünyasını ne yönde şekillendirdiği üzerinde durulmuştur. Yine bu bölümde Şinkîtî'nin Advâu'l-Beyân fi Îdâhi'l-Kur'ân bi'l-Kur'ân adlı tefsirinde Kur'ân'ın Kur'ân'la tefsiri yöntemini mukaddimesinde zikrettiği usûl doğrultusunda pratize edip etmediği ve bu yöntemi nasıl uyguladığı örneklerle izah edilmiştir. Üçüncü ve son bölümde Advâu'l-Beyân üzerinden Kur'ân'ı Kur'ân'la tefsir etmenin imkânı sorunları ve muhtemel sonuçları tartışıldıktan sonra Kur'ân'ın Kur'ân'la tefsirinden ne anlaşılması ve nasıl uygulanması gerektiği hususu üzerinde durulmuş böylece konuya dair tespit ve önerilerde bulunulmuştur. Sonuç kısmında ise konuyu kapsamlı şekilde ele alan bir değerlendirme sunulmuştur.