BİLİMSEL İÇERİK HAZIRLIĞI VE DANIŞMANLIĞI
Prof. Dr. Ateş Kara
Prof. Dr. Ergin Çiftçi
Dr. Pervin Özelçi
Dr. Aslıhan Coşkun

Bağışıklık sistemimiz doğduğumuz andan itibaren vücudumuzu birçok zararlı mikroorganizmaya karşı korur. Ancak bazı durumlarda bu mikroorganizmalar ciddi hastalıklara neden olabilir. Bağışıklık sistemimizi bunlara karşı hazırlıklı hâle getirmek önemlidir. Bunun için aşı oluruz. Aşılar biz hasta olmadan önce zararlı mikroorganizmaların bağışıklık sistemimize tanıtılmasını sağlar. Bilimsel araştırmalar sonucunda etkili ve güvenli oldukları kanıtlanan aşılar insanlara uygulanabilir.

Zararlı mikroorganizmalar bizi nasıl etkiler? Bağışıklık sistemimiz bizi nasıl korur?

Neden aşı olmalıyız? Aşılar nasıl geliştirilir çeşitleri nelerdir? Zaman içindeki yolculukları nasıl şekillenmiştir? Aşılara dair bilmek isteyeceğiniz her şey Aşılar kitabında sizi bekliyor. Takımyıldız'ın renkli galaksisinden süzülen bu çalışma bilim insanları Prof. Dr. Ateş Kara Prof. Dr. Ergin Çiftçi Dr. Pervin Özelçi ve Dr. Aslıhan Coşkun'un bilimsel içerik hazırlığı ve danışmanlığı eşliğinde sizinle buluşuyor.


Bakteriler ve virüsler gibi mikroorganizmalar çıplak gözle göremeyeceğimiz kadar küçüktür. Onları göremesek de hemen her yerde bulunurlar. Toprakta suda havada hatta vücudumuzda...

Bakteriler tek bir hücreden oluşan canlılardır. Onları ancak mikroskopla görebiliriz. Küre virgül çubuk gibi farklı şekillerde olabilirler. Bakteriler çoğunlukla ikiye bölünerek çoğalır. Bir bakteriden iki iki bakteriden dört dört bakteriden de sekiz bakteri oluşur. Çoğalmaya böyle devam ederler. 

Bakterilerin çoğu zararsızdır. Hatta vücudumuzda bizimle birlikte yaşayan bakteriler de vardır. Bunlar besinlerin sindiriminde vitaminlerin yapımında hatta hastalıklardan korunmada rol oynar. Ancak bazı bakteriler hastalıklara neden olabilir.

Aşılar Nasıl Geliştirilir?
Aşı geliştirmek genellikle uzun zaman alan karmaşık bir süreçtir. Bu süreçte farklı bilim dallarından birçok bilim insanı birlikte çalışır. Aşılar güvenli ve etkili olduklarından emin olmak için defalarca test edilir.

Aşılar geliştirilirken ilk olarak hastalık yapan mikroorganizmaların antijen özelliği gösteren bölümlerinin belirlenmesi gerekir. 

Bu antijenlerin insanlarda olumsuz bir etkiye neden olmamasına dikkat edilir. Ardından hangi antijenlerin ne kadar miktarda kullanılacağına karar verilir. Bu sırada birçok aşı içeriği hazırlanır. Bunların her biri birer aşı adayıdır. Bu aşı adayları arasından bağışıklık sistemini en etkili şekilde harekete geçirebileceği düşünülenler seçilir. Seçilen aşı adayları önce laboratuvarda çeşitli yöntemlerle denenir. Laboratuvar aşamasında olumlu sonuçlar elde edilirse aşı adaylarının insanlara etkisinin araştırılması için yetkili kuruluşlardan izinler alınır. 
Bu araştırmalar üç aşamada yani üç fazda gerçekleştirilir.

Aşı Nasıl Uygulanır?
Aşıların vücudun hangi bölümüne ne şekilde uygulanacağı aşı geliştirme çalışmaları sırasında belirlenir. 
Aşıların çoğu kas içine genellikle de kolun üst kısmında omza yakın bölümde bulunan kaslara yapılır. Bebeklerin kollarındaki kaslar yeterince gelişmemiş olduğundan aşılar bacaklarının üst bölümüne yapılır. Deri altına uygulanan aşılar da vardır.

Ağza damlatılarak uygulanan aşılar sindirim sistemindeki bağışıklık hücrelerini harekete geçirir.
Burna püskürtülerek uygulanan aşılar solunum sistemindeki bağışıklık hücrelerini harekete geçirir.

Aşı Olduktan Sonra 
Bazen aşıların istenmeyen etkileri olabilir. Bunlara yan etkiler denir. En sık görülen yan etkiler iğnenin yapıldığı yerde ağrı şişlik kızarıklıktır. Bunların yanı sıra ateş baş ağrısı kas ağrısı ve iştahsızlık da görülebilir. Bu hafif yan etkiler tüm aşılardan sonra görülebilir ve 2-3 gün içinde tamamen geçer. Yan etkiler genellikle bağışıklık sistemimizin harekete geçmesinin sonucudur. Alerji ve solunum güçlüğü gibi ciddi yan etkilerse çok nadir görülür. Ciddi yan etkiler görüldüğünde hastaneye başvurmak gerekir.