İnsan Yargısında Hata

NEREDE İNSAN YARGISI VARSA ORADA GÜRÜLTÜ VARDIR...

Aynı şehirdeki iki doktorun aynı hastalara farklı teşhisler koyduğunu ya da aynı mahkemedeki iki hâkimin aynı suçları işleyen kişilere farklı cezalar verdiğini düşünün. Şimdi aynı doktorun ve aynı hâkimin sabah veya öğleden sonra ya da çarşamba yerine pazartesi olmasına yahut henüz öğle yemeği yememesine bağlı olarak farklı kararlar verdiğini hayal edin. İşte bu aynı olması gereken yargılardaki değişkenlik gürültü örnekleridir.

Gürültü kitabında Daniel Kahneman Olivier Sibony ve Cass R. Sunstein; tıp hukuk halk sağlığı ekonomik tahmin adli tıp çocuk koruma yaratıcı strateji performans incelemesi ve işe alma dâhil olmak üzere birçok alanda gürültünün nasıl hatalar ürettiğini gösteriyor. Her ne kadar insanların yargıda bulunduğu ve karar verdiği her yerde gürültü bulunabilse de bireyler ve kuruluşlar benzer şekilde gürültünün etkisini görmezden gelirler.

Yeni fikirlerle dolu Gürültü insanların karar verme sürecinde gürültüye ve ön yargıya nasıl ve neden bu kadar duyarlı olduğunu açıklıyor. Hepimiz düşündüğümüzden daha fazla kötü kararlar veririz. Birkaç basit çözüm sunan bu çığır açıcı kitap nasıl daha iyi yargıda bulunabileceğimizi ortaya koyuyor.


"Anıtsal bir eser. Gürültü son on yıl içinde okuduğum en önemli kitap olabilir. Gerçekten yeni bir fikir ortaya koyuyor. Laf aramızda bu o kadar önemli bir fikir ki hemen uygulamaya koyacaksınız."
Prof. Dr. Angela Duckworth Azim Kitabının Yazarı

"Üretken olmayan politikaların en büyük kaynağı sanılanın aksine ön yargılar yolsuzluk ve kötü niyet değil 'sezgi cehalet ve atalet'tir. Bu üç kötülüğün ne kadar yaygın olduğunu ve onlarla savaşmak için neler yapabileceğimizi çok net bir şekilde ortaya koyan Gürültü çok temel ve ufuk açıcı bir okuma sunuyor."
Prof. Dr. Esther Duflo 2019 Nobel Ekonomi Ödüllü Yazar

"Yazarlar insan yargısındaki kusurlara dair benzersiz ve yeni içgörülerini insan çabasının her alanına zekice uyguluyorlar... Gürültü psikoloji alanında bir dönüm noktası yaratıyor."
Prof. Dr. Philip E. Tetlock

"İnsanları nasıl değerlendirdiğinizi nasıl karar verdiğinizi ve sorunları nasıl çözeceğinizi yeniden düşünmenize yardımcı olacak dünyanın en büyük beyinlerinden üçünü okumaya hazır olun."
Prof. Dr. Adam Grant

"Gürültü gözlerden uzak bir yerde saklanan devasa bir toplumsal soruna yönelik mükemmel bir incelemedir."
Prof. Dr. Steven Levitt

"Kahneman Sibony ve Sunstein bir fil kadar büyük bir problem keşfettiler: gürültü. Bu ilham verici kitapta bize gürültünün neden önemli olduğunu neden fark ettiğimizden çok daha fazla olduğunu ve onu nasıl azaltabileceğimizi gösteriyorlar. Onların tavsiyelerini uygulamak bize daha kârlı işler daha sağlıklı vatandaşlar daha adil bir hukuk sistemi ve daha mutlu hayatlar sağlayacaktır."
Prof. Dr. Jonathan Haidt

"Akademik anlamda tam bir güç gösterisi ortaya koyan Gürültü insanın yargıda bulunurken neler yaşadığını gözler önüne seriyor."
The New York Times

"Bu sürükleyici kitabın bir başyapıt olduğunu söylemekten çekinmemeli. İnsanı yargı konusunda düşünmeye sevk eden Gürültü ile bu üç yazar dünya hakkında düşünme şeklimizi değiştirdi. Karar verme ve yaşamlarımızı düzenleme biçimimizi derinlemesine inceleyen Gürültü yakın geçmişimize dair kaba basitleştirmelerin yerini almasının yanı sıra insan meselesinin daha karmaşık ve daha gerçekçi bir şekilde kavranmasına giden yolda atılan bir sonraki adımdır."
The Sunday Times

"Gürültü yazarlarından beklenebileceği gibi önemli bir konuya karşı titiz bir yaklaşım geliştirmiş... Kitabı okurken çok şaşıracaksınız. Bilişsel ön yargılarla ilgili literatürü önemli buluyorsanız Gürültü'nün bu alana değerli bir katkı yaptığını göreceksiniz."
Danny Finkelstein The Times

"Açıkçası Gürültü son derece sıra dışı bir kitap. Yazarlar yargıya varırken yaşanan sorunlara dair derinlemesine gözlemlerini sarih bir şekilde ortaya koymuş. Çok sayıda büyüleyici vaka çalışmasıyla birlikte büyük bir probleme yönelik tatmin edici bir çözüm geliştirmişler. Kabul edelim artık insanlar genellikle yargıya varırken kötü bir tecrübe yaşarlar. İşte Gürültü nasıl daha iyi olabileceğimizi gösteriyor."
Martha Gill The Evening Standard

"Oldukça ikna edici... gürültü nedir sorusuna verilmiş mükemmel bir yanıt."
The Financial Times

"Seçim yapmak önemlidir. Maalesef insanların yaptığı seçimlerin çoğu bu kesinlikle büyüleyici ve temel kitabın konusu olan gürültünün varlığı nedeniyle temelde kusurludur. İnsanın yargı sürecini iyi araştırmış ve bu sürecin arazlarını çok net bir şekilde tespit etmiş bir kitap var elimde. Açıkçası neyle karşılaşacağımı bilmeden başladığım Gürültü'yü alkışlarla bitirdim. İş siyaset ve özel hayatımızda daha iyi seçimler yapabiliriz. Bu kitap yolu aydınlatıyor."
Rita McGrath

"Gürültü sismik bir etki yaratmıştır çünkü insan yargısında bulunan temel ancak fazlasıyla hafife alınmış bir tehlikeyi gözler önüne sermiştir."
Robert Cialdini Evet!: İkna Etmenin Bilimsel Olarak Kanıtlanmış 50 Yolu kitabının eş yazarı

"Muhteşem! Gürültü insan yargısında yeterince takdir edilmeyen bir hata kaynağının derinliklerine iniyor: rastgele olma hâli. Gürültünün hikâyesi şimdiye kadar bilişsel ön yargı hikâyesinin etkileyiciliğinden yoksundu. Kahneman Sibony ve Sunstein gürültüye hayat vererek insan yargısındaki rastgele varyasyonları neden ön yargılı olduğumuz kadar ciddiye almamız gerektiğine dair ikna edici bir örnek oluşturuyor ve yargıda gürültüyü (ve ön yargıyı) azaltmak için pratik çözümler sunuyor."
Annie Duke

"Gürültü mevcut davranışsal iktisat literatürünün çoğunda olmayan karar verme sürecini iyileştirmek için gereken kritik bir kaldıracı ortaya çıkarıyor. Şirketiniz için alacağınız kararları yok etmeden önce sizi Gürültü'yü okumaya davet ediyorum."
Max H. Bazerman

"İyi araştırılmış inandırıcı ve pratik bir kitap... Yazarlara bakıyorum ve bir yıldızlar geçidi görüyorum... Ayrıntılar ve kanıtlar gürültü konusunda sunduğu çoklu bakış açıları gibi titiz ve talepkâr okuyucuları tatmin edecek. Her akademisyen politika yapıcı lider ve danışman bu kitabı okumalı. Gürültü'deki içgörüleri uygulamak için gereken güce ve ısrarcılığa sahip kişiler daha insancıl ve adil kararlar alacak hayat kurtaracak ve zaman para ve yeteneklerin boşa gitmesini önleyecektir."
Robert Sutton The Washington Post

"Aydınlatıcı örneklerle dolu enfes bir çalışma. Gürültü karar vericiler İK departmanları ve mühendisler sosyal hizmet uzmanları veya teknik direktörler için referans bir çalışma olma potansiyeline sahiptir."
Frankfurter Allgemeine Zeitung

"Kahneman yargı konusunu kapamış."
Die Zeit

"Dünyayı daha iyi bir yer hâline getirmek için gereken her şeye sahip kitaplar var. Gürültü de onlardan biri. Siz siz olun bu yazarları takip etmeyi bırakmayın."
bild der wissenschaft

"Aslında o kadar da basit olmayan bir malzemeyi derinlemesine araştıran araştırdıkça da daha fazla 'haklıymış' dedirten sağlam bir kuramsal çalışma. Bu da yetmezmiş gibi rastgele dalgalanma örneklerinin esnekliği ile de etkileyici."
Handelsblatt

"Hümanist bir savunma: Gürültüyle mücadele etseydik dünya daha adil olurdu. Bu kitap sadece karar vericiler için değil bunu bilin. Bu bir uyanış çağrısı... ve harika bir fırsat."
P.M.

"Gerçek dünyada ders kitabının ötesindeki yargılarla ilgileniyorsanız Kahneman ve arkadaşlarını okumalısınız."
Frankfurter Allgemeine Zeitung

"İnsan zihninin heyecan verici bir keşfi. Bu kitap ön yargının boyutu ve kapsamı hakkındaki düşüncelerimizi kalıcı olarak değiştirecek."
David Lammy Birleşik Krallık Tottenham Milletvekili