Türkiye işçi ve demokrasi hareketinin en önemli kilometre taşlarından birini oluşturan Türkiye İşçi Partisi 13 Şubat 1961'de maden işçisi Kemal Türkler tekstil işçisi Kemal Türkler tekstil işçisi Avni Erakalın tekstil işçisi Şaban Yıldız basın işçisi İbrahim Güzelce çikolata sanayii işçisi Ahmet Muşlu lastik işçisi Rıza Kuas garson Kemal Nebioğlu tütün işçisi Hüseyin Uslubaş ilaç sanayi işçisi Saffet Göksüzoğlu basın işçisi Salih Özkarabay nakliyat işçisi İbrahim Denizcier ve şoför Adnan Arkın tarafından kuruldu.

İlk genel başkanlığına Avni Erakalın getirildi. 1 Şubat 1962'de Kurucular TİP'e yeni bir lider arayışlarını sonuçlandırarak Mehmet Ali Aybar'ı Genel Başkanlığa seçtiler.10 Şubat 1963'te bağımsız Ankara Senatörü Niyazi Ağırnaslı'nın partiye üye olmasıyla TİP TBMM'de temsil olunağına kavuştu. Ağırnaslı'yı kontenjan senatörü Esat Çağa'nın TİP'e katılması izledi. Hızlı bir büyüme yolunda ilerlemeye başlayan TİP 17 Kasım 1963 yerel seçimleri dolayısıyla ilk kez radyodan propaganda hakkını kullanarak geniş yığınlara sesini duyurdu. TİP'in seçime katıldığı 9 il ve 31 ilçede toplam 35570 oy aldığı açıklandı.

TİP 10 Ekim 1965 genel seçimlerinde seçime girdiği 51 ilde 276101 oy ve Türkiye genelinde % 283 oy yüzdesi ile 15 milletvekilliği (%333) kazandı.5 Haziran 1966 Cumhuriyet Senatosu yenileme seçimlerinde %379 oy alan TİP

Kocaeli'nden milli bakiye ile Fatma Hikmet İşmen'i senatör olarak çıkardı. 12 Ekim 1969 Genel Seçimlerinde TİP 243631 oyla (%256) Mehmet Ali Aybar ve Rıza Kuas'ı İstanbul'dan milletvekili çıkardı.16 Kasım 1969'da Mehmet Ali Aybar'ın istifasından sonra genel başkanlık görevini Mehmet Ali Aslan ardından Şaban Yıldız yürüttü. 29-31 Ekim 1970 'te Ankara'da yapılan TİP'in IV. Büyük Kongresinde genel başkanlığa Behice Boran seçildi.20 Temmuz 1971'de Anayasa Mahkemesi TİP'in kapatılmasına karar verdi. 17 Ekim 1972'de TİP ana davası sonuçlanarak yöneticilerine ağır hapis cezaları verildi. Bu karar 24 Nisan 1973'te Askeri Yargıtay'ca onaylandı.