İnsanların bencillik saldırganlık gibi ilkel biyolojik dürtüleri bir de kapitalizm tarafından iyice tetiklendiğinde 'Me generation' denilen 'hep bana' kuşağı ile karşı karşıya kalmıyor muyuz? Egoizm izmlerin en vahşisi olmuyor mu? Ve neo liberal ideoloji altta kalanın canı çıksın şeklinde vücut bulmuyor mu? İlkel milliyetçilik piyasacılık neredeyse kendi doğal ortamında serpilip gelişmiyor mu?

Tarihin bir bilim dalı olarak geçici olan ile kalıcı olanı ayırt etmek üzerinden bir açılımı olabilirse toplumsal düzensizlikleri ve süreçleri bir zihni disiplin içinde ele alarak genelin bilgisine ulaşmak mümkün olabilir. Toplumsal süreçlerde bağımlı değişken hangisidir bağımsız değişken hangisidir sorusunu yanıtlamak önem taşımaktadır. Diyelim ahlaksızlık arttığı için mi enflasyon artmaktadır yoksa enflasyon ahlaksızlığa mı neden olmaktadır? 1929 bunalımı mı intiharlara ve kilise cemaatlerinin sayısının artmasına neden olmuştur yoksa tersi mi geçerlidir? Balıkçı olduğum için mi balıkçı gibi düşünürüm yoksa balıkçı gibi düşündüğüm için mi balıkçıyımdır. Dinlerin vaaz ettiği gibi yıldızlar yönümüzü bulmamız için mi vardır yoksa yıldızlara bakarak mı yönümüzü buluruz soruları çoğaltılabilir. Ama biliriz ki maddesel olan zihinsele indirgenemez ve yaşamın ve tarihin anlamını onlardan beslenerek tasarımlarız.