Rembrandt'ın sanatının tarihsel gelişimiyle ilgilenmemizin nedeni herhangi bir rateninkinden ziyade [tarihsel] gelişimin kendisinden çıkarılamaz; daha ziyade ortaya çıkış koşullarından tamamen bağımsız olarak onun sanatına atfettiğimiz değer algılarına dayanır. Ancak sözünü ettiğim estetik analiz sanat eserine var olduğu ya da ortaya çıktığı hâliyle odaklanır. Estetik analiz bir tablonun her bir bileşenini derinlemesine incelemiş olsaydı bile bu ne sanat eserinin yaratılışını ne de yarattığı izlenimi tam olarak yakalayabilirdi. Elbette tamamlanmış sanat olgusu çeşitli biçimsel ve özsel bakış açılarına göre kategorize edilebilir ve böylece bir dizi ayrı izlenim faktörüne ayrılabilir Ancak canlı bir bedenin teşrih tezgâhında parçalara ayrılmış uzuvlarından yaşayan bir varlık canlandırılamayacağı gibi bu unsurların bir araya getirilmesiyle bir sanat eseri de yeniden yaratılamaz ve böylece anlaşılır hâle getirilemez. Sanat eseri ne estetik unsurların yan yana gelişine ne de içinden çıktığı tarihsel sıralamaya tekabül eder çünkü belirleyici olan bambaşka bir şeydir yani belki de bu unsurları bir araç olarak kullanan ya da belki de onlar aracılığıyla somut analitik olarak tanımlanabilir düzeye ulaşan yaratıcı bütünlüktür. Sanatın özünü ve o sanata değgin eserlerin sıralamasını bu kategorilerin eklenmesinden ibaret olarak düşünmek kendini kandırmanın en büyüğüdür.

GEORG SIMMEL