Hangi türden olursa olsun bilgi ve bilim insana özgü bir faaliyettir. Şüphe de tıpkı bilmek eyleminde olduğu gibi spekülatif seviyede ortaya konan insana ait bir eylemdir. Her iki eylem de birbirleriyle çok yakın ilişki içerisindedir. Hatta öyledir ki biri olmadan diğeri olamaz. Yeni ilişki çift yönlüdür.
Yunan akıl hamaliyetliğinden devşirilen günümüz Batı dünyası merkezli felsefe hikmetin beşeri plana laik taraflı indirgemeci bir şekilde çekilip kurulan maddi yer medeniyetinin spekülatif motorudur. Bu medeniyet kimi zaman göğe ve gökçülere alternatif olarak takdim edilmiştir. Oysa asıl hikmettir ve hikmette bütünsel bir pakettir. Hem göğü hem de yeri içine alır ve bunları nihai noktada semavi potada eritir.