XIX. yüzyılın başlarında Osmanlı Devletinin en önemli meselelerinden birisi milliyetçilik isyanlarıdır.Bu isyanların arkasındaki devletler Rusya İngiltere ve Fransadır. İlk isyan ettirilen ve bunun sonucunda Osmanlı Devletinden koparılarak devlet kurdurulan topluluk Rumlar olmuştur.
Rum isyanlarının sonucunda kurdurulan Yunanistan devleti Osmanlı Devletinin bünyesinde yer alan diğer bütün gayr-i Müslim unsurlara emsal teşkil etmiştir.
Diğer taraftan Yunanistan kurulduğu günden itibaren gözünü diğer Osmanlı topraklarına dikmiş ve devamlı olarak Batılı devletlerin ve Rusyanın Osmanlı Devletine yönelik politikalarının vasıtası olmuştur.
Yunanistan ele geçirdiği Türk topraklarındaki Türkleri ya baskı yaparak oralardan kaçırmak ya da imha etmek suretiyle topraklarını devamlı olarak genişletmiştir. Bilhassa Balkan Savaşları ile ele geçirdiği yerlerdeki Türkleri ya katletmiş ya da baskı yaparak onların yüzlerce yıllık vatanlarını terk etmelerine sebep olmuştur. Bu durum I. Dünya Savaşı sonunda İtilâf Devletlerinin teşvik ve desteği ile işgal ettiği Anadolu topraklarında da devam etmiştir.
Yunanistanın bu faaliyetleri sonucunda yüzyıllardır bir arada hatta iç içe yaşayan bu iki toplum; Türkler ve Rumlar bir arada yaşayamayacak hale gelmiş mübadele kaçınılmaz olmuştur.
Bu gelişmeler üzerine mübadele konusu Lozan Konferansında ele alınmış ve Türkiye ile Yunanistan arasında Nüfus Mübadelesi Sözleşmesi imzalanmıştır.
Bu çalışmada Rum İsyanı Yunan devletinin kuruluşu Balkan ve I. Dünya Savaşında işgal ettiği Türk toprakları Millî Mücadele dönemi Türk-Rum Nüfus Mübadelesi ve bu çerçevede Kayserideki mübadele üzerinde durulmuştur.
Çalışmada; Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü Cumhuriyet ve Osmanlı Arşivleri ile Cumhurbaşkanlığı Atatürk Arşivinde bulunan ilgili belgelerin yanında hatıra ve konuyla ilgili tetkik eserler de kullanılmıştır.
Bu çalışmanın tam ve kamil olduğunu söylemek mümkün değildir. Eksikliklerimin hoşgörü ile karşılanacağı ümidiyle gerek çalışmalarımda gerekse kitabın basımında katkısı bulunanlara teşekkürü bir borç bilirim.