"Namık Kemal'in tiyatro projesi ve pratiği vicdana seslenmek üzerinedir. Aynı zamanda vatan fikrinin de mecrası olan vicdanı etkileyerek onun örtülerini kaldırıp açarak ahlaki etkileyiciliği olan estetik deneyimler oluşturmayı amaçlamaktadır Namık Kemal." İslam Bey uzaktan uzağa Zekiye'yi sevmektedir ve gönüllü olarak orduya katılır. Vedalaşmak üzere Zekiye'nin yanına gider. İslam Bey'e çılgınca âşık olan Zekiye ise kılık değiştirerek  sevdiği  adamın arkasından gider ve gönüllüler takımına karışarak Silistre'ye kadar varır. Silistre'de ise kuşatma altında kalan askerler bir şekilde düşmanı defetmek zorundadır.

Namık Kemal'in Vatan yahut Silistre oyunu ilk olarak 1 Nisan 1873'te Güllü Agop'un yönettiği  Gedikpaşa Tiyatrosu'nda sahnelenmiştir. Kendisi için yeni bir teknik olan tiyatroyu Namık Kemal seyircinin duygulanımlarını harekete geçirerek vicdanın örtülerini kaldıran bir araç olarak görür ve belirli ahlaki davranışları benimsemiş özneler üretmek için tiyatronun vicdanlardaki etkisini kullanmaya çalışır